Job sculpting – sposób na zatrzymanie najlepszych pracowników

Istnieją pracownicy, którzy radzą sobie na niemal każdym stanowisku. Są liderami w swoim zespole, a powierzone im zadania wykonują w wyznaczonym terminie. Takie osoby to prawdziwy skarb dla pracodawcy. Niestety, niejednokrotnie są to pracownicy, którzy pomimo dobrych rezultatów nie są zadowoleni ze swojej pracy. Brak satysfakcji powoduje, że zaczynają szukać nowego zajęcia. W nowym miejscu zatrudnienia znów osiągają znakomite wyniki, ale nadal nie czują się spełnieni. Zdaniem części psychologów taka sytuacja jest spowodowana niedopasowaniem stanowiska pracy do zakorzenionych w świadomości pasji i sposobów działania pracownika. Działanie zgodnie z własnymi zamiłowaniami jest podstawą dobrego samopoczucia. Stąd dopasowanie stanowiska do wyróżniającego się pracownika może okazać się najlepszym sposobem na zatrzymanie go w firmie.

Job sculpting – definicja

Job sculpting w Polsce znany jest również pod nazwą modelowanie pracy. Jest to proces polegający na dobrym dopasowaniu ludzi do zajmowanych przez nich stanowisk. Modelowanie musi uwzględniać nie tylko właściwy poziom wynagrodzenia, odpowiedni czas pracy i drogę awansu, ale przede wszystkim kształtować zadania pracownika tak, by mógł on realizować swoje zamiłowania i pasje. Zamiłowania te są, zdaniem specjalistów, głęboko zakorzenione w psychice każdej osoby. Wpływają one na sposób funkcjonowania jednostki i determinują sytuacje, w których czuje się zadowolona. Dla jednych źródłem pozytywnych emocji będzie kierowanie zespołem, dla innych poznawanie nowych technologii. Tylko w środowisku pracy umożliwiającym działanie w dopasowanych do pasji obszarach, pracownik będzie się czuł spełniony.

Skuteczny job sculpting

Przełożeni pragnący wdrożyć sztukę job sculptingu muszą dobrze znać swoją firmę, zatrudnionych pracowników i specyfikę obowiązków na poszczególnych stanowiskach. Dzięki znajomości branży można określić, jakie osoby najlepiej realizują się w przedsiębiorstwie. Należy pamiętać, że w job sculptingu ważniejsze od uzyskiwanych wyników jest poczucie satysfakcji z wykonywanej pracy. Należy więc zastanowić się, jakimi cechami charakteryzują się pracownicy, którzy czują się szczęśliwi, wykonując powierzone im zadania. Przykładem może być zawód przedstawiciela handlowego. Osoby zadowolone z pracy w tym zawodzie zazwyczaj lubią kontakt z innymi ludźmi, mają zdolność do łatwego nawiązywania relacji i wywierania wpływu na innych. Równocześnie są to pracownicy ceniący sobie kontrolę nad własnym czasem pracy.

Znając specyfikę branży, można również scharakteryzować osoby, które nie będą czerpały satysfakcji z pracy. Zgodnie z ideą job sculptingu brak poczucia zadowolenia będzie się u nich utrzymywał, nawet jeśli będą uzyskiwać dobre wyniki. Będzie to związane z niedopasowaniem osobowości i pasji zatrudnionego do wymagań stanowiska. W dużych korporacjach trudniej o ścisłe zdefiniowanie osobowościowych pasji, które wpływają na poczucie zadowolenia z pracy. Każdy dział i stanowisko ma własną specyfikę. Stąd niezbędna jest tam znajomość obowiązków powierzanych poszczególnym pracownikom. Warto dokładnie zorientować się w realizowanych przez nich zadaniach, gdyż często w rzeczywistości znacząco odbiegają one od ogólnego opisu stanowiska.

Najważniejszym zadaniem przełożonych pozostaje jednak proces zidentyfikowania pasji i zainteresowań pracowników. Managerowie powinni dostrzegać mocne strony i kompetencje podwładnych. Należy poznać system wartości, metody i styl pracy poszczególnych członków personelu. Jednak zdaniem Timothy’ego Butlera i Jamesa Waldroopa, psychologów nadzorujących programy rozwoju kariery zawodowej w ramach MBA Harvard Business School w Bostonie, czynnikiem kluczowym dla dobrego dopasowania osoby i stanowiska są głęboko zakorzenione pasje i zamiłowania. Takie zamiłowania należy rozumieć jako stabilne, silnie ugruntowane sposoby działania i myślenia, które są typowe dla funkcjonowania pracownika. Nie są to krótkotrwałe fascynacje czy hobby. Można dzięki nim określić rodzaj sytuacji, które wywołują u pracowników pozytywne emocje. Pracownicy z MBA Boston Harvard Business School wyróżnili osiem podstawowych dziedzin, za pomocą których można pogrupować zainteresowania pracowników. Należą do nich:

• wdrażanie technologii – dla osób, których zamiłowania mieszczą się w tej kategorii, poznanie zasad działania nowego sprzętu jest źródłem ogromnej stymulacji. Lubią wykorzystywać i dostosowywać technologie, tak aby przynosiły jak największe profity dla firmy;
  
• analiza ilościowa – jest to kategoria obejmująca osoby, które uwielbiają pracę z liczbami. Chętnie opracowują analizy biznesowe. W porównaniach i zestawieniach finansowych widzą możliwość rozwiązania firmowych problemów i wypracowania korzystnych rozwiązań;
  
• rozwijanie teorii oraz myślenie konceptualne – jest to grupa zainteresowań związanych z tworzeniem teoretycznych podstaw dla rozwoju i działania przedsiębiorstwa. Osoby, których pasje związane są z tą dziedziną, chętnie opracowują modele teoretyczne wyjaśniające procesy rynkowe, działania konkurencji i wybory konsumenckie;
  
• myślenie kreatywne – utożsamiane z osobami obdarzonymi dużą wyobraźnią, które myślą w sposób niestandardowy i są zdolne do wytwarzania nietuzinkowych rozwiązań. Potrafią znaleźć nowe metody pracy czy zastosowania sprzętu i drogi rozwoju;
  
• doradztwo i szkolenie – jest to dziedzina pasjonująca osoby, których motorem działania jest nauczanie innych i wydobywanie ich wewnętrznego potencjału. Potrafią pokierować rozwojem ludzi, wyczuwając ich potrzeby i atuty;
  
• zarządzanie personelem i stosunkami pracowniczymi – w tej dziedzinie realizują się osoby, którym satysfakcję daje zarządzanie zespołami w sposób przynoszący profity przedsiębiorstwu. Świetnie motywują innych i rozdzielają zadania. Podobnie jak osoby zainteresowane doradztwem i szkoleniem świetnie identyfikują mocne strony poszczególnych pracowników. Jednak priorytetem pozostaje dla nich dobrobyt przedsiębiorstwa, a nie indywidualny rozwój poszczególnych członków zespołu;
  
• kontrola przedsięwzięć – grupa zainteresowań związanych z podejmowaniem decyzji i kontrolą realizacji planu. Osoby związane z tą dziedziną czują się doskonale, realizując kierunek działań, który obierze zespół, dział czy firma. Tworzą plan działania i nadzorują jego realizację;
  
• wpływ i stymulacja poprzez kompetencje językowe – dziedzina dotycząca osób o znakomitych kompetencjach komunikacyjnych. Obejmuje pracowników o ogromnych zdolnościach negocjacyjnych i dużej łatwości nawiązywania kontaktów. Są to osoby potrafiące w jasny sposób przekazać nawet najbardziej zawiłe idee, doskonali prelegenci i pisarze.

Zainteresowania i pasje większości ludzi mieszczą się w obrębie dwóch bądź trzech z wymienionych dziedzin. Job sculpting powinien umożliwiać pracownikom pracę na stanowisku sprzyjającym realizacji tych zamiłowań. Choć pracownicy mogą poprawnie wykonywać zadania niezwiązane z posiadanymi przez nich pasjami, to nie będą odczuwać satysfakcji z wypełniania obowiązków. Będzie to rodzić frustrację niezależną od wyników pracy. Część pracowników może z tego powodu rozważać zmianę pracy. Dodatkową korzyścią jest wyższa efektywność i zaangażowanie pracowników wykonujących zadania powiązane z zamiłowaniami.

Utrzymywanie talentów metodą job sculptingu

Część pracowników nie zrezygnuje z pracy pomimo braku zadowolenia z wykonywanych obowiązków. Brak satysfakcji z pracy jest dla nich mniej frustrujący niż stres związany z poszukiwaniem nowego pracodawcy, wdrażaniem się w obowiązki czy ryzykiem niższego wynagrodzenia w nowym miejscu zatrudnienia. W większości są to osoby, które dobrze radzą sobie z powierzanymi zadaniami, ale osiągają nieodbiegające od średnich wyniki. Tacy pracownicy są oczywiście bardziej efektywni, skuteczni i szczęśliwi, gdy znajdą się na stanowisku dopasowanym do ich zamiłowań i kompetencji. Jednakże w sytuacji braku takiego dopasowania pozostaną prawdopodobnie wierni pracodawcy.

Najlepsi na rynku specjaliści są w bardziej komfortowej sytuacji. Nie boją się kryzysu i zmian. Są poszukiwani przez największe firmy w branży i mają świadomość swojej atrakcyjności na rynku pracy. Wiedzą, że w nowym miejscu zatrudnienia otrzymają podobne, a nawet wyższe wynagrodzenie. Doskonale radzą sobie z obowiązkami, więc nie boją się nowych zadań. Dla nich poziom satysfakcji czerpanej z pracy może być czynnikiem wpływającym na decyzję o pozostaniu w przedsiębiorstwie bądź zmianie miejsca zatrudnienia. W sytuacji dopasowania stanowiska i zamiłowań prawdopodobnie nie pomyślą o porzuceniu pracy, która zapewnia im dobrobyt i poczucie szczęścia. Pozostaną więc dla własnej wygody, a pracodawca będzie mógł czerpać z tego profity.

Specjaliści twierdzą, że podstawą job sculptingu są częste spotkania i rozmowy z pracownikami. Bezpośredni przełożony musi być wyczulony na płynące od pracowników sygnały wskazujące na niedostateczne zadowolenie z pracy. Większość osób nie jest świadoma posiadania głęboko zakorzenionych zamiłowań i pasji. Jednak każdy pracownik wie, w jakich sytuacjach zawodowych czuje się spełniony. Stąd warto poruszać taką tematykę na spotkaniach z zatrudnionymi. Dobrą okazją dla job sculptingu są zmiany kadrowe, pojawienie się nowych zadań i projektów. Można wtedy wprowadzać modyfikacje, przekierować pracowników do nowych działów i zmieniać ich obowiązki. Należy też uważnie awansować pracowników. Zdarza się, że awans, który, zdaniem pracodawcy, będzie nagrodą dla wyróżniającego się pracownika, w rzeczywistości jest dla niego koszmarem. Choć nowe obowiązki realizuje w sposób rzetelny, odczuwa jednocześnie, że został pozbawiony stanowiska, na którym mógł realizować swoje pasje. Awans powinien wiązać się z podwyżką i dodatkowymi obowiązkami. Jednak przełożony musi sprawdzić, czy poza umiejętnościami niezbędnymi do odniesienia sukcesu na nowym stanowisku pracownik uważa, że będzie się na nim realizował.

Zakończenie

Job sculpting jest pracochłonny. Wymaga indywidualnego podejścia do każdego pracownika. Niekiedy wymaga również wprowadzenia niewygodnych reorganizacji kadrowych. Jednak długoterminowe korzyści płynące z job sculptingu wydają się przewyższać koszty. To najlepsi pracownicy generują dużą część zysków osiąganych przez firmę i podnoszą jej pozycję. Poza tym ich utrata wiąże się zazwyczaj z zasileniem szeregów konkurencji. Stąd czas i pieniądze, które są konieczne dla wprowadzenia job sculptingu, są zazwyczaj mniejsze niż koszty wyszkolenia nowych pracowników po utracie liderów zespołu.