Wprowadzenie do tematyki ochrony sygnalistów w Polsce
Ochrona sygnalistów, czyli osób zgłaszających nieprawidłowości w miejscu pracy, zyskuje na znaczeniu w Polsce w kontekście wprowadzenia nowych regulacji prawnych. Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz. U. 2014, poz. 928), która wejdzie w życie 25 września br.2024 roku, ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom, które decydują się na ujawnienie informacji o naruszeniach prawa dostrzeżonych w organizacji, w której pracują. Nowe przepisy wprowadzają kompleksową regulację, która ma na celu stworzenie bezpiecznego środowiska pracy, w którym sygnaliści będą mogli zgłaszać nieprawidłowości bez obaw o doświadczenie działań odwetowych ze strony pracodawcy reperkusje .
Definicja sygnalisty
Sygnalista to osoba, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniach prawa, uzyskane w kontekście związanym z pracą. Ustawa definiuje naruszenie prawa jako działanie lub zaniechanie niezgodne z przepisami, obejmujące m.in. korupcję, zamówienia publiczne, zdrowie publiczne oraz ochronę danych osobowych. Sygnalista może być pracownikiem, współpracownikiem, stażystą lub wolontariuszem, a także osobą ubiegającą się o zatrudnienie lub świadczącą usługi na rzecz danej organizacji.
Zakres ochrony sygnalistów
Nowe przepisy wprowadzają kompleksową regulację dotyczącą ochrony sygnalistów. Ochrona obejmuje:
- Zgłoszenia wewnętrzne: Sygnalista informuje pracodawcę o naruszeniach. Podmioty zatrudniające co najmniej 50 pracowników będą zobowiązane do wprowadzenia wewnętrznych procedur zgłaszania naruszeń. Procedury te muszą spełniać określone wymagania, takie jak zapewnienie poufności i bezstronności w procesie rozpatrywania zgłoszeń.,
- Zgłoszenia zewnętrzne: Sygnalista może dokonać zgłoszenia do organów publicznych, takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich lub Państwowa Inspekcja Pracy, jeśli wewnętrzne procedury nie działają lub nie są dostępne.,
- Ujawnienie publiczne: Ustawa przewiduje możliwość ujawnienia informacji w mediach lub publicznie, jeśli inne metody zawiodą. Sygnalista może dokonać ujawnienia publicznego m.in., jeśli istnieje bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie dla interesu publicznego lub gdy istnieje niskie ryzyko odwetu.
Aplikacje do obsługi zgłoszeń sygnalistów
NW celu ułatwienia procesu zgłaszania nieprawidłowości, na rynku pojawiają się aplikacje usprawniające proces obsługi zgłoszeń sygnalistów. Tego typu narzędzia zapewniają bezpieczeństwo firmom oraz zgodność z prawem całego procesu obsługi zgłoszeń od momentu jego przyjęcia aż do zakończenia okresu przechowywania danych. Ułatwiają one komunikację z sygnalistą, chronią jego dane i co najważniejsze - usprawniają pracę osób odpowiedzialnych w firmie za przyjmowanie i rozpatrywanie zgłoszeń wewnętrznych. osobom, które chcą zgłosić nieprawidłowości, a jednocześnie ułatwiają proces przekazywania informacji do odpowiednich organów.
Aplikacja dla sygnalistów może stanowić cenne uzupełnienie wewnętrznych procedur zgłaszania naruszeń, oferując dodatkową ścieżkę dla osób dokonujących zgłoszeń.
Środki ochrony i zakaz działań odwetowych
Ustawa przewiduje zakaz podejmowania działań odwetowych wobec sygnalistów. Osoby, które doświadczają negatywnych konsekwencji w wyniku zgłoszenia, mogą domagać się odszkodowania. Ochrona ta ma na celu stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym sygnaliści będą mogli zgłaszać nieprawidłowości bez obaw o reperkusje. Pracodawca nie może z powodu dokonanego zgłoszenia zwolnić sygnalisty, obniżyć jego wynagrodzenia lub zmienić niekorzystnie warunków pracy. Ponadto, ustawa przewiduje ochronę przed postępowaniami sądowymi, takimi jak pozwy o zniesławienie lub naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa.
Wyzwania związane z wdrożeniem ustawy o ochronie sygnalistów
Wdrożenie ustawy o ochronie sygnalistów wiąże się z wieloma wyzwaniami. Pracodawcy muszą nie tylko stworzyć odpowiednie procedury, ale także zapewnić odpowiednie szkolenia dla pracowników oraz zadbać o bezpieczeństwo danych osobowych sygnalistów. W kontekście RODO, ochrona danych osobowych sygnalistów staje się kluczowym zagadnieniem, które należy uwzględnić w procesie wdrażania nowych regulacji. Organizacje muszą opracować polityki i procedury dotyczące przetwarzania danych osobowych sygnalistów, zapewniając jednocześnie poufność i bezpieczeństwo tych informacji.
Podsumowanie
Ochrona sygnalistów w Polsce zyskuje na znaczeniu wraz z wprowadzeniem nowej ustawy, która ma na celu stworzenie bezpiecznego i transparentnego środowiska pracy. Kluczowe jest, aby organizacje odpowiednio przygotowały się do nadchodzących zmian, wdrażając niezbędne procedury oraz szkolenia, co przyczyni się do efektywnego zgłaszania nieprawidłowości i ochrony osób, które podejmują ten krok. Wprowadzenie skutecznej ochrony sygnalistów może przynieść wiele korzyści zarówno dla pracodawców, jak i pracowników, przyczyniając się do budowania kultury uczciwości i przejrzystości w miejscu pracy.
