Słownik

szara strefa

Zgodnie z definicją zawartą w Systemie Rachunków Narodowych (SNA - System of National Accounts), szara strefa obejmuje następujące obszary problemowe:
  • potajemna produkcja (działalność legalna, ale nie zgłoszona władzom),
  • produkcja nielegalna (działalność zabroniona przez prawo),
  • nieformalna produkcja gospodarstw domowych na własny użytek.

W związku z trudnością szacowania szarej strefy, instytucje, zarówno polskie (GUS) jak i międzynarodowe (Komisja Europejska, OECD), do szarej gospodarki zaliczają tylko pracę nierejestrowaną. Poza obszarem ich zainteresowania znajduje się zatem działalność przestępcza zwana niekiedy czarną strefą.
Główny Urząd Statystyczny do pracy nierejestrowanej zalicza:
  • pracę najemną wykonywaną bez nawiązania jakiejkolwiek pisemnej umowy między pracodawcą a pracownikiem (umowy o pracę, umowy-zlecenia, umowy o dzieło lub jakiejkolwiek innej umowy pisemnej bez względu na sektor własności, również u osób fizycznych i w indywidualnych gospodarstwach rolnych),
  • nieopodatkowaną pracę na własny rachunek.

Przyczynami występowania „szarego” obszaru gospodarczego są stosunkowo wysokie podatki w gospodarce oficjalnej, spadek realnych dochodów obywateli, znaczna podaż siły roboczej dysponującej wolnym czasem oraz stosunkowo małe ryzyko podejmowania działalności w szarej strefie. Zjawisko szarej strefy jest niebezpieczne dla gospodarki, ponieważ zmniejsza oficjalne zasoby środków produkcji, osłabia efektywność gospodarki, zmniejsza zaufanie społeczeństwa do państwa, a także zwiększa wydatki ponoszone z budżetu państwa na programy socjalne.