PKB w krajach starej UE
„Starą Unią Europejską” nazywamy kraje, które założyły UE lub dołączyły do niej przed rokiem 2004. W skład założycieli wchodzi sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. W latach siedemdziesiątych dołączyły do nich: Dania, Irlandia i Wielka Brytania, a w latach osiemdziesiątych - Grecja, Hiszpania i Portugalia. Natomiast w latach dziewięćdziesiątych - Austria, Finlandia i Szwecja. Wszystkie 15 krajów tworzą tzw. „starą Unię Europejską” czyli UE 15.
W dalszych analizach przyjmujemy, jako najbardziej miarodajny, produkt krajowy brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca według parytetu siły nabywczej (PPS). Analizowane przez nas wartości pochodzą z International Monetary Fund i podajemy je bez uwzględnienia inflacji w danych krajach. Przeliczenia PKB z USD na EUR, dokonaliśmy według średnich kursów dla analizowanego roku.
Wszystkie kraje starej UE od 1989 roku do 2014 roku, odnotowały wzrost tego wskaźnika. Wzrost ten był spowodowany rozwojem przemysłu oraz technologii oraz pogłębiającą się integracją unijnego rynku. Średnia wartość PKB dla UE 15 wyniosła w 1989 roku 15 063 EUR. Natomiast wg prognoz w 2014 roku ma osiągnąć 29 322 EUR, czyli byłaby to poprawa o 95% w ciągu 25 lat.
Najwyższy PKB per capita wśród krajów piętnastki odnotowano w Luksemburgu. W roku 1989 roku wynosił on 26 876 EUR, a według prognoz na 2014 rok ma osiągnąć 59 659 EUR. Na przestrzeni 25 lat jest to wzrost o 32 783 EUR czyli 122%.
Kolejne kraje w zestawieniu to Austria, Szwecja, Holandia i Niemcy. Produkt krajowy brutto wynosił w nich od 13 tys. do 16 tys. EUR w 1989 roku , a według prognoz w 2014 ma być na poziomie około 30 tys. EUR. W ciągu ostatniego ćwierćwiecza był to wyrost o prawie 100%. w każdym z tych państw Natomiast Włosi odnotowali poprawę PKB o 7 989 PLN , a Francuzi o 11 468 EUR.
Bardzo ciekawie wygląda też sytuacja w Irlandii, która na przestrzeni badanego okresu odnotowała największy wzrost procentowy. Gospodarka Zielonej Wyspy wzrosła w tym czasie o 186%, z poziomu 10 590 EUR do 30 275 EUR.
Na tym tle gorzej wypadła Grecja, w której przez ćwierć wieku PKB wzrosło z 11 687 EUR do 18 331 EUR. Jest to poprawa o niecałe 60%.
PKB w krajach nowej UE
Krajami nowej Unii Europejskiej nazywamy kraje, które dołączył do niej po 2004 roku. Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry to pierwsze osiem państw nowej UE, które dołączyły w roku 2004. Następnie, w 2007 roku lista poszerzyła się jeszcze o Bułgarię, Cypr, Czechy i Rumunię. Jako ostatnia, w 2013 roku dołączyła do Unii Chorwacja. Wszystkie te kraje określa się jako nową UE. Większość z tych państw to kraje postkomunistyczne, które w latach 90. ubiegłego wieku przeżywały reformy związane z uwolnieniem się od wpływów Rosji.
Sytuacje PKB dla krajów nowej UE omówimy w odniesieniu do ostatnich 10 lat. Średnia wartość PKB dla krajów nowej UE wyniosła w 2004 roku – 13 369 EUR, a na koniec 2014 roku wg prognoz ma wynosić 18 191 EUR.
Najwyższy poziom PKB wśród krajów nowej UE odnotowała Malta. Według prognoz Komisji Europejskiej w 2014 roku jej PKB per capita ma wynieść 21 440 EUR czyli o 32% więcej niż w roku 2004. Następnie mamy Słowenię i Czechy, w których PKB według prognozy na koniec 2014 roku ma wynieść odpowiednio 21 165 EUR i 20 951 EUR
Kraje które odnotowały wzrost wyższy od średniego dla nowej UE, to: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia oraz Słowacja. Z tej grupy na przestrzeni 10 lat najwyższy wzrost, bo aż o 75% odnotowała Litwa. Z poziomu 10 207 EUR do prognozowanej wartości na koniec 2014 roku – 17 887 EUR. Zaraz za nią jest Polska. Na koniec 2014 roku PKB ma znaleźć się na poziomie 16 561 EUR. Jest to poprawa o 62% czyli o 6 342 EUR. Dalej mamy Słowację, której PKB w 2004 roku wynosił 11 785 EUR, a w roku obecnym prognozuje się wzrost do poziomu 16 561 EUR.
Bardzo niska zmiana PKB w 2014 roku w stosunku do 2004 roku, przewidywana jest na Cyprze. Jego PKB z poziomu 18 835 EUR w 2004 roku ma spaść do 18 030 EUR. Jest to jedyny kraj Unii Europejskiej (zarówno starej jak i nowej), który odnotował spadek wartości PKB w ciągu 10 lat. Spadek ten wynosił 805 EUR. Chorwacja była drugim krajem od końca jeśli chodzi o wzrost wartości PKB. Udało mu się uniknąć spadku w porównaniu z rokiem 2004, ale jego wzrost wyniósł zaledwie niecałe 16%.
PKB w krajach nowej i starej UE
Wykres 3 pokazuje nam jak dalekie są od siebie średnie wartości PKB w krajach nowej i starej UE. Widzimy, że dynamika średniej dla krajów UE 15 ustabilizowała się. Natomiast w nowych państwach członkowskich widoczna jest stała tendencja wzrostowa. Analizy te dotyczą zaledwie ostatnich 10 lat dla nowej UE i 25 dla starej UE. Wolniejsze lecz stabilniejsze są wzrosty PKB w nowej UE, co może być spowodowane tym, że wiele z tych krajów po 1990 roku planowało i wdrażało w życie reformy gospodarki narodowej. W porównaniu do wartości PKB w ciągu ostatnich 25 lat, Polska na tle starej UE wypada bardzo dobrze. Jej rozwój gospodarczy jest stabilny i z roku na rok cały czas poprawia swoją wartość.
Dynamika PKB w wybranych krajach nowej i starej UE
Analizy dynamiki PKB dokonaliśmy dla sześciu wybranych państw (trzech z starej UE i trzech z nowej UE) w okresie ostatnich dziesięciu lat. Wartości te pochodzą z Eurostatu i wahają się od -15 do 12 punktów procentowych.
Polska jako jedyna z analizowanych państw nie odnotowała w tym okresie spadku PKB. W przeciwieństwie do Grecji i Cypru których wartości gospodarka po 2008 roku słabła. Litwa, która odnotowała bardzo wysoki spadek (spowodowany kryzysem gospodarczym) w 2008 roku, w tym momencie przewyższa średnio o kilka punktów procentowych pozostałe analizowane przez nas państwa. Irlandia i Luksemburg, poza kryzysem w latach 2007 – 2008, utrzymują cały czas wzrosty gospodarcze. Natomiast według prognoz, w 2014 roku wszystkie kraje UE mają osiągnąć wzrost gospodarczy.
Porównanie dynamiki PKB starej i nowej UE
Patrząc na wykres 5, możemy od razu zaobserwować, że wzrosty i spadki dynamiki PKB w starej i nowej UE są bardzo zbliżone do siebie. W 2004 roku, czyli w momencie, w którym Unia Europejska powiększyła swoje szeregi, nowe kraje członkowskie zaczęły korzystać z obecności na wspólnym rynku i szybciej rozwijać swoje gospodarki. Obserwujemy, że w pierwszych latach po akcesji, średnia dynamika PKB nowo przyjętych państw była wyższa niż funkcjonujących wcześniej w ramach UE. W dużej mierze wynikało to ze wsparcia otrzymywanego przez nie z UE na inwestycje i rozwój gospodarki. Natomiast na tle tej analizy wzrost PKB w Polsce wypadł bardzo dobrze, utrzymywał się on cały czas na poziomie powyżej zera. Podczas kryzysu w latach 2007 – 2009 obserwujemy spadek, który jest niewielki w porównaniu z sytuacją zarówno nowej jak i starej UE w tamtym czasie.
Podsumowanie
Średnia dynamika PKB w krajach nowej UE jest wyższa niż w starej UE. Możemy jednak zaobserwować, że trendy w tych dwóch obszarach są podobne, co świadczy o tym że gospodarki całej Unii coraz bardziej się integrują. Jednak jeśli chodzi o gospodarkę krajów starej UE są one bardziej rozwinięte co przekłada się na wyższa wartość PKB. Natomiast nowi członkowie UE wykazują niższy poziom tej wartości ale wyższy wzrost. Dlatego też dynamika tych krajów jest wyższa gdyż starają się one dogonić swoich lepiej rozwiniętych gospodarczo kolegów z UE15.
Po ostatnich dość burzliwych latach w których PKB w starej i nowej UE, cały czas się zmieniał, analitycy prognozują, że w nadchodzących latach będziemy obserwować stabilniejsze wzrosty.
