Artykuły

Obalamy mity o bezrobociu

13.10.2015 Autor: Maria Hajec
Dane na temat bezrobocia nie napawają optymizmem. Jak wynika z aktualnych danych Eurostatu za 2014 rok, co dziesiąty Europejczyk w wieku produkcyjnym nie mógł znaleźć pracy. Nie dziwi więc, że temat bezrobocia wzbudza dużo emocji, a wokół niego namnożyło się wiele sprzecznych informacji czy nawet mitów. Warto więc dokładnie przyjrzeć się tym doniesieniom i ocenić w jakim stopniu odpowiadają rzeczywistości.


MIT I: Co piąty młody mieszkaniec UE jest bezrobotny


Według doniesień medialnych około 20% młodych jest pozbawionych pracy. To stwierdzenie nie jest do końca prawdziwe. Przywołane statystyki dotyczą rzeczywiście osób młodych, ale nie wszystkich. Stopa bezrobocia prezentowana przez Eurostat to udział osób pozbawionych pracy wyłącznie wśród osób aktywnych zawodowo i to jeszcze takich, którzy poszukają zatrudnienia. W tej grupie nie są uwzględniane osoby bierne zawodowo, a więc studenci, uczniowie oraz ci, którzy nie chcą obecnie podjąć żadnej pracy. Stąd takie duże rozbieżności w podawanych danych.

Według Eurostatu, stopa bezrobocia wśród osób w wieku 15-29 lat wyniosła dokładnie 17,7% w całej Unii Europejskiej. Z kolei wskaźnik bezrobocia obliczony jako udział bezrobotnych wśród wszystkich młodych wyniósł w analogicznym czasie o blisko 8 p.p. mniej czyli 10%. Niezależnie od sposobu pomiaru bezrobocia, w najgorszej sytuacji na rynku pracy są młodzi Grecy i Hiszpanie. W tych krajach „tradycyjna” stopa bezrobocia wśród młodzieży wyniosła odpowiednio 45% i 39,7%. Zaś udział bezrobotnych wśród wszystkich osób w wieku 15-29 lat oscylował w obu państwach wokół wartości 22%. Na przeciwnym biegunie znalazły się Niemcy i Malta. Stopy bezrobocia wyniosły tam w minionym roku 6,9% i 8,9%. Z kolei udział osób pozbawionych pracy w ogóle młodzieży osiągnął poziom 4,3% w przypadku Niemiec i 5,8 w przypadku Malty. Jeśli chodzi o Polskę to stopa bezrobocia wyniosła wśród młodych 16,5%, a drugi wspomniany wskaźnik 8,8%.



MIT II: Stopa bezrobocia jest niższa w krajach „starej” Unii


Mogłoby się wydawać, że stopa bezrobocia w krajach 15-nastki powinna być niższa niż wśród nowych członków Unii Europejskiej. I rzeczywiście w wielu przypadkach ta prawidłowość się sprawdza. Co więcej, w 60% państw tworzących tzw. „starą Unię” stopa bezrobocia wynosi poniżej 9%, a w niektórych nie sięga nawet 6% (Niemcy, Austria). Jeśli jednak obliczymy przeciętny poziom bezrobocia w poszczególnych grupach okazuje, że nowi członkowie UE wypadają nieco lepiej. W tych krajach średni poziom bezrobocia wyniósł 10,2% w 2014 roku. Dla porównania „stare” państwa członkowskie osiągnęły wynik oscylujący wokół 11%. Duży wpływ na ten negatywny rezultat miała niekorzystna sytuacja gospodarcza panująca głównie w Grecji i Hiszpanii, gdzie stopy bezrobocia sięgały około 25%.



MIT III: Bezrobocie wśród młodych wzrosło podczas kryzysu we wszystkich krajach Unii Europejskiej


Prawdą jest, że w całej Unii Europejskiej i większości krajów do niej należących stopa bezrobocia wśród młodych w trakcie kryzysu wzrosła. Niemniej jednak, można wymienić europejskie gospodarki, w których bezrobocie wśród młodzieży spadło. W tej grupie znajduje się dokładnie dziewięciu członków Unii: Estonia, Łotwa, Finlandia, Niemcy, Litwa, Belgia, Szwecja, Austria i Malta. Na uwagę zasługuje Estonia, w której bezrobocie wśród osób w wieku 15-24 lata zmniejszyło się o blisko 7 p.p. z poziomu 26,6% w 2009 roku do 19,8% w 2012 roku. Nadal jednak to jeden z krajów, w którym bezrobocie należy do jednych z najwyższych w Unii Europejskiej. Z kolei w Niemczech i Austrii, gdzie sytuacja na rynku pracy uważana jest za bardzo korzystną, wskaźniki bezrobocia wśród młodych spadły podczas kryzysu odpowiednio o 3 p.p. i 1,3 p.p.



MIT IV: Bezrobocie jest niższe w krajach o wyższym odsetku osób aktywnych zawodowo z wyższym wykształceniem


Według obiegowej opinii, w krajach o wyższym udziale osób aktywnych zawodowo legitymujących się wyższym wykształceniem, stopa bezrobocie jest niższa. Rzeczywiście w przypadku wielu członków Unii Europejskiej ta prawidłowość się sprawdza. Modelowym przykładem jest tutaj Luksemburg, gdzie co trzeci aktywny zawodowo posiadał dyplom wyższej uczelni w 2014 roku. Równocześnie stopa bezrobocia w tym kraju należała do jednych z najniższych w Europie i wyniosła w ubiegłym roku jedynie 6%. Jeśli jednak spojrzymy na Hiszpanię okazuje się, że w tym przypadku jest zupełnie inaczej. W tym kraju mimo bardzo dużego odsetka osób w wieku 15-64 lata z wyższym wykształceniem, wskaźnik bezrobocia utrzymywał się na bardzo wysokim poziomie i oscylował wokół 25%. Odwrotna sytuacja miała miejsce w przypadku Niemiec. Tam odsetek osób z wyższym wykształceniem jest stosunkowo niski, a bezrobocie wynosi najmniej wśród krajów Unii Europejskiej. To m.in. efekt innego podejścia do szkolnictwa, które polega na oferowaniu kursów przygotowujących do pracy w konkretnych, poszukiwanych zawodach, a nie tylko kładzie nacisk na teoretyczną, akademicką wiedzę.

MIT V: Osoby bezrobotne przyjmują bierną postawę


W naszym społeczeństwie często dominuje przekonanie, że większość osób bezrobotnych nie wyraża zainteresowania podjęciem pracy i nie podejmuje żadnych starań w celu jej znalezienia. Co więcej, można się spotkać z opinią, że większość osób rejestruje się w urzędach pracy wyłącznie w celu uzyskania zasiłku czy ubezpieczenia zdrowotnego. A jak wynika z raportu NBP, blisko 70% bezrobotnych wyraża chęć podjęcia pracy i aktywnie jej poszukuje. Co więcej, według badań bezrobotni przyjmują na ogół postawę pro-aktywną. Starają się poszukiwać pracy samodzielnie za pomocą rozsyłania ofert, a także bezpośredni kontakt z firmami czy polecenia znajomych.

MIT VI: Największą przeszkodą dla młodych w wyjściu z bezrobocia jest znalezienie pierwszej pracy


Niektórzy twierdzą, że największym problemem dla młodych osób pozbawionych zatrudnienia jest znalezienie pierwszej pracy. I rzeczywiście nie jest to sprawa prosta. Jednak dużo dotkliwszą przeszkodą wydaje się „podzatrudnienie” czyli konieczność pracy tymczasowej, na czas określony czy w niepełnym wymiarze czasu pracy. Co więcej, w przypadku młodych osób ze stosunkowo krótkim stażem pracy prawdopodobieństwo zwolnienia jest dużo większe. Takie osoby otrzymują na ogół niższe wynagrodzenie i zajmują niskie stanowiska. A im dłużej na nich pozostają tym gorzej wygląda pespektywa ich przyszłej kariery zawodowej.

Bibliografia
  1. Mattlack C. (2013), Five Myths About Europe"s Youth Unemployment Crisis, http://www.bloomberg.com/bw/articles/2013-05-29/five-myths-about-europes-youth-unemployment-crisis [dostęp: 12.10.2015];
  2. http://www.nbp.pl/publikacje/arp/raport_2014.pdf [dostęp: 12.10.2015].

Maria Hajec

Udostępnij