Kreatywna rekrutacja, czyli jak przyciągnąć programistę

Polski rynek pracy już od kilku lat należy do pracodawcy. Liczni kandydaci do pracy muszą wykazać się dużymi umiejętnościami, determinacją i pomysłowością, pragnąc znaleźć zatrudnienie. Często muszą również zrezygnować z wysokich oczekiwań finansowych. Istnieje jednak branża, której nie zaszkodził niedawny kryzys, a firmy nadal zwiększają zatrudnienie. Mowa o polskim rynku IT, który z roku na rok staje się silniejszy. Programiści będący główną siłą napędową w tym sektorze nie muszą obawiać się o brak zatrudnienia. Firmy rywalizują między sobą, próbując pozyskać dobrych specjalistów. Niekiedy sięgają po niestandardowe środki. W artykule wyjaśniono, w czym tkwi siła polskiego IT, jaka jest specyfika branży i jak się w niej rekrutuje.

Sektor IT – mocna strona polskiej gospodarki

Sektor IT dzieli się na trzy główne segmenty: sprzedaż sprzętu komputerowego, oprogramowania i usług informatycznych. Wiele firm stara się jednak łączyć te działy, oferując sprzedaż sprzętu wraz z oprogramowaniem i serwisem technicznym, wdrażaniem technologii i szkoleniami. Zgodnie z danymi przedstawianymi na konferencji podsumowującej rok 2012 w IT, zorganizowanej przez Klaster ICT Pomorze Zachodnie we współpracy z Technoparkiem Pomerania, w branży działa 8 500 firm, w których zatrudnionych jest 400 000 osób. Branża IT w Polsce jest jedną z nielicznych, na które w minimalnym stopniu wpłynął niedawny kryzys. Zgodnie z danymi zawartymi w raporcie z Computerworld Top 200 z 2012 roku łączna wartość przychodów w polskiej branży IT w 2011 rok wyniosła 31,3 mld PLN. Jest to wzrost o 2,3 mln PLN w porównaniu z rokiem 2010, a w porównaniu z wynikami z początku XXI wieku wartość rynku wzrosła o 19 mln PLN. Prognozy wzrostu dla rynków oprogramowania i usług na lata 2014 i 2015 są również bardzo optymistyczne i przewidują stały wzrost dochodów w tej branży o około 7% rocznie. Wzrost wartości rynku IT obrazuje wykres 1.



Najważniejszym klientem dla firm z branży IT są instytucje państwowe. W ostatnich latach rząd, przy dużym wsparciu Unii Europejskiej, wdrażał nowe rozwiązania technologiczne w administracji. Kolejne lata powinny być pod tym względem równie owocne, zapewniając dalszy stabilny wzrost sprzedaży sprzętu, oprogramowania i usług. Kolejnymi dużymi odbiorcami usług IT są sektory: bankowy, telekomunikacyjny, energetyczny i transportu.

W Polsce większość firm z branży IT to firmy oparte na kapitale zagranicznym. Zgodnie z szacunkami Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych do tej grupy zalicza się aż 70% przedsiębiorstw. W naszym kraju znajdują się oddziały największych globalnych koncernów, takich jak Microsoft, HP, IBM, Google czy Oracle. Inwestycje takich gigantów w Polską gospodarkę to główna siła napędowa dla rynku IT. Dlaczego Polska budzi tak wielkie zainteresowanie wśród zagranicznych koncernów? Specjaliści wśród czynników szczególnie sprzyjających zagranicznym inwestycjom w polski rynek IT wymieniają:

• korzystny stosunek kosztów pracy do kwalifikacji pracowników,
  
• wysokie zaangażowanie specjalistów,
  
• dobre położenie geograficzne zapewniające komunikację z zachodem i wschodem Europy.

Dobrze wyszkoleni specjaliści są mocną stroną polskiego IT. Studenci polskich uczelni i młodzi absolwenci od lat zajmują wysokie miejsca na międzynarodowych konkursach dla programistów. Firma Antal International i Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych opracowały raport dotyczący rynku pracy IT w Polsce. Zgodnie z informacjami uzyskanymi w trakcie wywiadów przeprowadzanych w ramach prac nad raportem pracodawcy doceniają dobre przygotowanie teoretyczne absolwentów, ale zauważają też potrzebę większej specjalizacji młodych programistów. Najlepsi ich zdaniem programiści to pasjonaci z ogromną motywacją do dokształcania się.

Rynek IT – kogo szukają, co oferują?

Rozwijający się rynek IT stale potrzebuje nowych specjalistów. W kolejnych latach szczególnie poszukiwani będą profesjonaliści specjalizujący się w tworzeniu i obsłudze aplikacji mobilnych. Jest to związane z coraz szerszym rozpowszechnieniem się smartfonów i systemów na urządzenia mobilne, takich jak Android, iOS czy Windows Phone. Wrasta też zapotrzebowanie na programistów doświadczonych w realizacji projektów z zakresu cloud computingu (przetwarzania w chmurze), zarządzania Big Data i wykorzystywania potencjału sieci społecznościowych. Nieprzerwanie od lat poszukiwani są również programiści Java do tworzenia interfejsów w bankowości internetowej. Poza tym, zgodnie z wypowiedziami menadżerów, coraz silniejszy nacisk kładziony jest na kompetencje miękkie. Wielu programistów jest bowiem zatrudnianych kontraktowo do pracy przy projekcie. W takiej pracy poza wiedzą techniczną przydaje się doświadczenie w prowadzeniu projektów, cenione są umiejętności interpersonalne i mobilność. Niezbędnym wymogiem na większości stanowisk jest też biegła znajomość języka angielskiego. Dodatkowym atutem staje się znajomość języka niemieckiego w stopniu wystarczającym do komunikacji z obcojęzycznym klientem.

Mimo wysokich wymagań podaż wykwalifikowanych programistów jest stosunkowo duża. Zgodnie z danymi z roku 2012/2013 informatyka okazała się niezwykle popularnym kierunkiem studiów, który wybrało aż 30 tys. absolwentów liceów. Kierunki informatyczne, zgodnie z danymi GUS, studiuje obecnie ponad 70 tys. osób. Dodatkowo w technikach i szkołach policealnych w klasach o profilu informatycznym uczy się ponad 11 tys. uczniów.

Kłopotem jest więc nie tyle brak młodych specjalistów, co duże oczekiwania finansowe tej grupy zawodowej. Choć ich wynagrodzenia nadal są niższe od tych w Europie Zachodniej, to polscy programiści stają się dużym obciążeniem finansowym dla mniejszych firm. Zgodnie z opiniami pracodawców biorących udział w badaniach do raportu Antal i IPAiIZ oczekiwania młodych programistów są nieadekwatne do ich kwalifikacji. Pracodawcy przyznają, że są to osoby dobrze wykształcone, nadal jednak potrzebują dodatkowych szkoleń w celu uzyskania specjalizacji. Tymczasem poza wysokimi oczekiwaniami finansowymi programiści są zainteresowani dodatkami socjalnymi czy możliwością pracy w nienormowanym czasie pracy.

Młodzi programiści to też przedstawiciele pokolenia Y, nastawionego stosunkowo roszczeniowo i mniej ceniącego sobie etos pracy. Zgodnie z ustaleniami firmy Antal International programiści zarabiają około 7 000 PLN miesięcznie. Poza największymi zagranicznymi koncernami firmom trudno więc utrzymać takich pracowników. Co gorsza, programiści z małych firm po zakończonych szkoleniach i zdobyciu pierwszych doświadczeń często uciekają do zagranicznych koncernów, skuszeni wyższymi stawkami i atrakcyjnymi warunkami. W związku z tym działy HR w małych i średnich firmach z branży IT muszą stale udoskonalać swoje metody rekrutacji.

Jak zachęcić programistę?

Jak zrekrutować młodego programistę o stosunkowo wysokich kompetencjach i realistycznych oczekiwaniach finansowych? Okazuje się, że skuteczną metodą może być odwołanie się do zainteresowań tej grupy odbiorców. Wielu programistów to pasjonaci gier RPG i FPS, a także książek, filmów i gier fantasy. Jednym z najbardziej znanych przykładów odwołania się do pasji była kampania rekrutacyjna Izraelskiej Agencji BBR Saatchi&Saatchi. W celu zainteresowania programistów firmą kierownictwo zorganizowało cotygodniowe pojedynki online w Diablo III. Dzięki udziałowi w wersji drużynowej gry potencjalni kandydaci mogli współpracować z samym szefem agencji. Dzięki tej akcji rekrutacyjnej pracą w firmie zainteresowało się kilkudziesięciu programistów, z których najlepszych przyjęto w szeregi pracowników.

Na mniejszą skalę podobne przykłady można znaleźć również w Polsce. Firma Artifex Mundi, zajmująca się tworzeniem gier komputerowych, zachęca potencjalnych pracowników przede wszystkim oprawą wizualną ogłoszeń, gdyż tła ich ofert zatrudnienia przypominają grafikę gry fantasy. Pracuj.pl stworzyło natomiast kampanię, która miała zainteresować rodziny programistów. Nad zdjęciem młodych par zamieszczono napisy: „Jeśli jesteś mężem programistki / żoną programisty, to powiedz o nas swojemu partnerowi”. Partnerki programistów zachęcano do polecenia pracy w portalu pracuj.pl, pytając: „Czy chcesz, aby Twojego męża było stać na prezenty dla Ciebie?” oraz Czy chcesz, aby Twój maż częściej się śmiał i wracał do domu o normalnej porze?”.

Popularne są również przyciągające uwagę ogłoszenia zapisane w systemie binarnym (zero- jedynkowym) lub QR-kody. W Polsce taką formą posłużyła się między innymi firma Software Mind. Software odwołuje się również do dobrej atmosfery pracy, pisząc, że poza atrakcyjnymi wynagrodzeniami i dodatkowymi benefitami oferują: „wyśmienitą kawę, a co poniedziałek pyszne ciasteczka”.

Do preferencji programistów dostosowanych jest też większość zakładek dotyczących kariery, zamieszczanych na stronach internetowych firm IT. Programiści to zazwyczaj osoby nielubiące sztywnej struktury i dress codu, ceniące sobie swobodę w pracy i możliwość kreatywnego rozwoju. W związku z tym zakładki na stronach internetowych firm IT, mające zachęcić kandydatów do pracy w ich firmie, przedstawiają uśmiechnięty zespół w nieformalnym stroju, często podpisany pseudonimami pracowników. Poza informacjami dotyczącymi obszarów specjalizacji firmy można w tym miejscu również przeczytać o dodatkowych pakietach socjalnych, rozrywkach organizowanych w trakcie przerw w pracy i po niej. Takie ogłoszenia mają na celu nie tylko znalezienie pracowników, ale również budowanie pozytywnego wizerunku pracodawcy. Takie działania, znane jako employer branding, są szczególnie ważne w branżach, w których miejsc pracy jest więcej niż potencjalnych pracowników – w tym w polskiej branży IT.

W rekrutacji programistów ważne jest też elastyczne dopasowanie formy zatrudnienia, warunków pracy i sposobu awansu. W wielu branżach podstawowym awansem jest awans pionowy, a więc zdobywanie coraz wyższych stanowisk, w tym stanowisk kierowniczych w organizacji. Jednak, jak wynika z danych zawartych w raporcie Antal, mniej niż połowie programistów zależy na takiej formie awansu. Dla 58% z nich najbardziej satysfakcjonujący jest awans poziomy polegający na poznawaniu nowych technologii, specjalizacji i pracy nad nowymi projektami. Część programistów jest więc zainteresowana pracą kontraktową, powalającą zdobyć większe doświadczenie przy różnorodnych projektach, a niejednokrotnie również wyższe dochody. Niektórzy programiści cenią jednak stabilność zatrudnienia i wsparcie socjalne oferowane w ramach umów o pracę. Firmy z branży IT muszą więc być przygotowane na wprowadzanie różnych form zatrudnienia w celu spełnienia oczekiwań kandydatów.

Zakończenie

W przypadku większości branż rynek pracy jest zdecydowanie rynkiem pracodawcy. Polskie IT rządzi się jednak odmiennymi prawami i to firmy muszą starać się, aby być atrakcyjnym partnerem dla potencjalnych pracowników. Stawia to nowe wyzwania przed działami HR tych firm. Rekrutujący muszą lepiej zrozumieć potrzeby, oczekiwania i preferencje specjalistów, których chcą zatrudnić, oraz wykazać się większą elastycznością przy doborze warunków pracy. Nie zaszkodzi również pewna doza pomysłowości przy zamieszczaniu ogłoszeń o pracę, tak by wyróżniały się one z tłumu podobnych ofert.