Czy według Polaków zakupy bez rachunku, faktury lub paragonu są nieuczciwe? Mimo że 44,5% respondentów, którzy wypełnili ankietę „Zakupy w szarej strefie” odpowiada twierdząco na to pytanie, to niemalże taki sam odsetek badanych wyraża przeciwną do tego poglądu opinię.
O nieuczciwości zakupów bez rachunku są przekonane osoby starsze
Opinie badanych różnicują się, gdy brany jest po uwagę ich wiek. Okazuje się, że to osoby stosunkowo starsze - mające 56 lub więcej lat, najczęściej stwierdzają, że zakupy bez rachunku czy paragonu są nieuczciwe – takie zdanie podziela 54,8% osób w tej kategorii wiekowej. Natomiast wśród osób najmłodszych dominuje opinia przeciwna - zaledwie 25,9% badanych, którzy nie przekroczyli 30 roku życia uważa, że takie zachowania można zaklasyfikować jako nieuczciwe.
Poglądy na temat uczciwości zakupów bez rachunku rozmijają się z praktyką
Choć poprzednie pytanie wykazało, że Polacy, którzy wzięli udział w ankiecie mają podzielone opinie odnośnie tego, co jest, a co nie jest uczciwe, to okazuje się, że nawet ich własne zachowania są niejednokrotnie sprzeczne z ich przekonaniami. Na pytanie: Czy zdarzyło się Panu(i) w ciągu ostatniego roku kupować bez rachunku/faktury/paragonu (np. zakupy na targu, opieka nad dziećmi, korepetycje, remonty, prace domowe itp.)?, zdecydowana większość respondentów, bo aż 75,6% odpowiedziała, że taka sytuacja w ich przypadku miała miejsce. Co ciekawe, odsetek ten był zaledwie o 20 p.p. wyższy w grupie osób, które są zdania, że zakupy bez faktury, paragonu czy rachunku nie są nieuczciwe, niż w grupie osób, które wątpią w etyczność takiego zachowania.
Brak rachunku najczęściej związany z zakupem produktów
Z odpowiedzi badanych wynika, że najczęściej bez paragonu, rachunku czy faktury nabywane są różnego rodzaju produkty i towary (owoce, warzywa, środki czystości, ubrania itd.). Niemalże 40% respondentów skorzystało też w ten sposób z usług budowlanych, instalacyjnych lub remontowych. Duża część badanych nie oczekuje także wystawienia rachunku, jeśli chodzi o usługi fryzjerskie i kosmetyczne oraz lekarskie i pielęgniarskie. Częstą praktyką jest także dokonywanie przeglądów i napraw samochodowych bez odpowiednich dowodów sprzedaży.
Jak często respondenci w ciągu ostatniego roku kupowali bez rachunku, faktury czy paragonu? Analiza danych z ankiety wykazała, że badani dzielą się pod tym względem na 3, niemalże równoliczne grupy. Najwięcej osób (36,3%) twierdzi, że takich zakupów dokonywało 1-3 razy w miesiącu. Bardzo zbliżony odsetek respondentów (33,1%) deklaruje jednak, że kupowanie bez rachunku, faktury, czy paragonu miało miejsce rzadziej niż raz na miesiąc. Ostatnia grupa, w której znalazło się 30,6% osób przyznaje natomiast, że zakupy pozbawione rachunku są w ich przypadku niemalże codziennością, zdarzają się bowiem przynamniej raz w tygodniu lub częściej.
Jaką część wydatków stanowią zakupy bez rachunku?
W przypadku 65,5% respondentów, wydatki na zakupy bez rachunku, paragonu czy faktury stanowiły poniżej 10% przeciętnych miesięcznych wydatków. Największa część badanych, których tego rodzaju zakupy stanowią powyżej 50% przeciętnych miesięcznych wydatków, znajduje się w grupie osób o najniższych dochodach. Badanie wykazało, że wśród osób, których dochody netto z ostatniego miesiąca wynosiły 1 500 PLN lub mniej, aż 23,5% deklaruje, że ponad połowa ich wydatków to zakupy bez rachunku (wśród wszystkich badanych odsetek ten wynosi zaledwie 8,8%). W pozostałych kategoriach respondentów pod względem ich zarobków odsetek ten wahał się od 2,3% do 9,3%.
Co ciekawe, odpowiedzi na to pytanie nie ulegają zróżnicowaniu przy wzięciu pod uwagę kwestii oceny przez respondentów uczciwości zakupów bez rachunku, paragonu, czy faktury. W grupie osób, które są zdania, że kupowanie bez rachunku jest nieuczciwe, 7,7% osób zaznaczyło, że wśród ich przeciętnych miesięcznych wydatków tego rodzaju zakupy stanowiły ponad połowę. W drugiej grupie – osób przekonanych o uczciwości takiego zachowania odsetek ten był tylko nieznacznie wyższy – wyniósł 11,6%.
Cena priorytetem
Powodami, które skłaniały największą część respondentów do zakupów bez rachunku, paragonu, czy faktury były niższe ceny. Badani zwrócili także uwagę na inną, ważną ich zdaniem zaletę takiego rozwiązania, a mianowicie na szybkość otrzymania produktów czy zrealizowania usługi, które będą pozbawione rachunku.
Podsumowanie
Badanie dotyczące zakupów Polaków w szarej strefie wykazało w dużej mierze ich niekonsekwencję. Choć ich zdania w kwestii uczciwości takiego zachowania są skrajnie podzielone, to fakt dokonywana takich zakupów jest powszechny wśród wszystkich badanych. Do nieuczciwego dla wielu postępowania zachęca przede wszystkim niska cena. W pewnej mierze Polacy zrzekają się więc swoich przekonań na rzecz możliwych do zdobycia zysków.
Joanna Szwed
rynekpracy.pl
