Polityka personalna jest jedną z najważniejszych funkcji w działalności całego przedsiębiorstwa. Rola, jaką odgrywają departamenty HR jest często niedoceniana i utożsamiana jedynie z administracją kadrową. W warunkach współczesnej gospodarki zakres obowiązków osób zajmujących się kadrami jest zdecydowanie większy, a ich praca ma często strategiczne znaczenie dla rozwoju całej firmy. Kapitał ludzki, za który odpowiadają „personalni”, to jeden z kluczowych czynników decydujących o sprawnym działaniu każdego przedsiębiorstwa. Praca w dziale personalnym nie należy do najłatwiejszych. Wśród głównych problemów, z jakimi stykają się na co dzień osoby odpowiadające za zasoby ludzkie, można wyróżnić: trudności z pozyskaniem odpowiednich pracowników, rotację kadrową, a także niską motywację zatrudnionych. Badania przeprowadzone przez Europejską Fundację na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy pokazują, jak zróżnicowane są dylematy działów personalnych w poszczególnych krajach Europy.
Brak kandydatów do pracy
Obsadzenie stanowisk pracy to jedna z największych bolączek działów personalnych. W 2008 roku problem dotykał 46% przedsiębiorstw w całej Unii Europejskiej. Najwięcej trudności zgłaszali pracodawcy na Cyprze, w Belgii, Bułgarii. Tam też około ¾ przedsiębiorstw borykało się ze znalezieniem odpowiednich osób do pracy. W Polsce odsetek firm był zbliżony do unijnej średniej i wyniósł 42%. We wszystkich państwach Wspólnoty najwięcej kłopotów nastręczały rekrutacje na stanowiska średniego i wyższego szczebla. Najmniejsze problemy kadrowe zgłaszały przedsiębiorstwa w krajach, które mocno odczuły skutki światowej recesji – Hiszpania, Irlandia, Wielka Brytania czy republiki nadbałtyckie. Trudności z pozyskaniem pracowników miało tam około 1/3 przedsiębiorstw.
W całej Europie największe zapotrzebowanie na pracowników zgłaszała branża hotelarska i gastronomiczna, firmy budowlane, placówki ochrony zdrowia i pomocy społecznej, przedsiębiorstwa przemysłowe oraz reprezentujące sektor energetyczny. Zdecydowana większość z nich poszukiwała pracowników wykwalifikowanych. Najmniejszy deficyt kadr występował w administracji publicznej oraz pośrednictwie finansowym. W tym ostatnim niewielkie potrzeby dotyczące uzupełnienia zasobów pracowniczych były efektem krachu na rynkach finansowych.
Rotacja kadrowa
Duże zapotrzebowanie na pracowników spowodowane było wysokim poziomem fluktuacji kadrowej występującej w przedsiębiorstwach. W Europie w 2008 roku co dziesiąta firma miała trudności z utrzymaniem zatrudnienia na stabilnym poziomie. Najwyższy odsetek podmiotów odczuwających ten problem notowano w takich krajach, jak: Bułgaria, Rumunia, Cypr czy Litwa. W Polsce było to 13% wszystkich przedsiębiorstw. Tak dużych kłopotów z płynnością zatrudnienia nie miały natomiast działy personalne firm z: Irlandii, Szwecji, Luksemburga, Austrii. Warto zaznaczyć, że na przestrzeni trzech lat w większości przedsiębiorstw w krajach Zachodniej Europy sytuacja odwróciła się o 180 stopni. W 2005 roku największy odsetek firm zgłaszających dużą rotację kadrową odnotowano w Irlandii (34%), Francji (31%), Belgii (27%), Luksemburgu (26%),
Fluktuacja pracowników może mieć dla przedsiębiorstw swoje dobre i złe strony. Duża rotacja kadrowa to z reguły spory wydatek ponoszony z tytułu rekrutacji i szkolenia nowych zatrudnionych. Częste zmiany personalne to także strata kapitału ludzkiego, gdy z firmy odchodzą najlepiej wykwalifikowani pracownicy, posiadający doświadczenie i określone „know-how”. Z drugiej strony, rotację można oceniać jako konieczność i sposób na lepsze przystosowanie organizacji do wymagań i sytuacji panującej na rynku. Nowi pracownicy mogą wnieść do firmy wiele świeżych pomysłów i rozwiązań. Fluktuacji nie można uniknąć, ale można zadbać, by była ona kontrolowana i nie przekraczała wyznaczonego przez przedsiębiorstwo poziomu.
Niska motywacja pracowników
Genezy fluktuacji kadrowej można doszukiwać się w słabej motywacji pracowników. Do jej przyczyn zalicza się: niskie zadowolenie z poziomu zarobków, bieżącą sytuację przedsiębiorstwa czy organizację i warunki pracy. Według Europejskiego Badania Przedsiębiorstw, w 2008 roku największe trudności z motywacją pracowników deklarowali menedżerowie na Węgrzech i Cyprze. W tych państwach problem słabego zaangażowania personelu występował w co trzeciej firmie. W Grecji, Czechach i Polsce na niską motywację skarżył się co piąty pracodawca. Należy dodać, że w naszym kraju dylemat ten dotyka coraz większej liczby przedsiębiorstw. Na przestrzeni lat 2005-2008 odsetek firm borykających się z niezadowalającym poziomem motywacji personelu zwiększył się o 14% - najbardziej wśród analizowanych państw członkowskich Wspólnoty. Z kolei we Francji, Irlandii, Belgii czy Luksemburgu, gdzie w 2005 na motywację skarżyło się 48-37% przedsiębiorców, na przestrzeni trzech lat nastąpił największy spadek takich deklaracji.
Podsumowanie
Trudności wynikające z deficytu odpowiednich kandydatów do pracy to największy problem działów personalnych w Europie. W 2008 roku najbardziej poszukiwani byli wykwalifikowani pracownicy: dla branży budowlanej, hotelarskiej i gastronomicznej, podmiotów zajmujących się ochroną zdrowia i pomocą społeczną oraz do firm produkcyjnych i sektora energetycznego. Sytuacji nie zmienił fakt, że od 2008 roku cały kontynent zmagał się ze skutkami światowej dekoniunktury i rosnącym bezrobociem. Największe braki kadrowe zgłaszały firmy z takich państw, jak: Cypr, Belgia, Bułgaria i Francja. W Polsce deficyt personelu był problemem dla 46% przedsiębiorstw. Kolejną bolączką „personalnych” była wysoka rotacja występująca w zakładach pracy. Fluktuacja kadrowa najmocniej dała się we znaki firmom z nowych państw członkowskich UE - Bułgarii, Rumunii, Litwy czy Polski. W państwach Zachodniej Europy wysokie dotychczas wskaźniki rotacji wyraźnie spadły. Dla przedsiębiorstw duże straty generuje również słabsza motywacja pracowników. Na przestrzeni lat 2005-2008 wyraźny spadek chęci do pracy zanotowano w przedsiębiorstwach w: Polsce, Grecji, Węgrzech i na Cyprze. Z kolei w takich krajach, jak Francja, Irlandia, Belgia czy Luksemburg - gdzie dotychczas motywacja stanowiła istotny problem - firmy odczuły wyraźną poprawę nastawienia do pracy zatrudnionych osób.
Bibliografia
S.Taylor, Płynność zatrudnienia. Jak zatrzymać pracowników w firmie, Kraków 2006,
European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, European Company Survey 2009 – Overview, http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2010/05/en/1/EF1005EN.pdf
European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Working time and work-life balance in European companies 2004-2005, http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2006/27/en/1/ef0627en.pdf
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database
http://www.serwishr.pl/att/Wywiady/Wywiad_z_R.Reinfussem_cz.2.pdf
http://motywowaniepracownikow.pl/