W okresie trwającego od 2007 roku globalnego kryzysu gospodarczego irlandzki rynek pracy doświadczał coraz większych zawirowań. Rok po roku kurczyła się liczba osób zatrudnionych, a wzrastała ilość biernych zawodowo i bezrobotnych. Współczynniki aktywności zawodowej i zatrudnienia spadły w dół, a wskaźnik bezrobocia poszybował w górę.
W latach 2007-2011 diametralnie wzrosła liczba bezrobotnych. W 2011 roku bez pracy pozostawało 304 tys. osób. Dla porównania w 2007 roku było to 101 tys. W omawianym okresie zwiększyła się również ilość biernych zawodowo – z 1 252 tys. do 1 392 tys. Jednocześnie skurczyła się liczba pracujących. W 2007 roku było ich 2 123 tys., a 4 lata później już tylko 1 810 tys.
Współczynnik aktywności zawodowej
W latach 2007-2012 malała wartość współczynnika aktywności zawodowej mieszkańców Irlandii. Stosunkowo niewielkie wahanie miernika zaobserwowano w latach 2007 i 2008. Wynosił on wtedy kolejno 64% i 63,6%. W 2011 roku wskaźnik spadł do 60,3%. Według najnowszych danych z II kwartału 2012 roku miernik ukształtował się na poziomie 59,9%.
Wskaźnik zatrudnienia
Wskaźnik zatrudnienia w okresie od 2007 do 2012 roku miał wartość najwyższą w 2007 roku – 69,2%. Cztery lata później spadł o 10 punktów procentowych do poziomu 59,2%. W II kwartale 2012 roku wykazał najniższą wartość, czyli 59,1%.
Tak duży spadek wskaźnika był spowodowany istotnymi zmianami w zatrudnieniu w poszczególnych obszarach irlandzkiej gospodarki. Zanim jednak prześledzimy dynamikę tych zmian, przyjrzyjmy się obecnej strukturze zatrudnienia.
Największym obszarem jest handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych i motocykli. Pracuje w nim niemal 258 tys. osób. Na drugim miejscu pod względem ilości zatrudnionych plasuje się opieka zdrowotna i pomoc społeczna (237 tys.), a na trzecim – przemysł (230 tys.). Na ostatni z wymienionych sektorów składają się: górnictwo i wydobywanie, przetwórstwo przemysłowe, wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych, a także dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją. Najmniejszym obszarem zatrudnienia w Irlandii jest działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca. Pracuje tam niewiele ponad 59,5 tys. osób.
W drugim kwartale 2009 roku pracę straciło 174,3 tys. osób. Był to wielki skok w dół w zatrudnieniu w porównaniu z II kwartałem 2008 roku, kiedy szeregi pracujących skurczyły się o jedyne 1,1 tys.
Budownictwo było sektorem, który najbardziej odczuł skutki spowolnienia gospodarczego. W okresie od kwietnia do czerwca 2009 roku pracę straciło tam 86 tys. osób. W porównaniu z innymi sektorami z budownictwa odchodziły największe ilości pracowników aż do II kwartału 2012 roku. Obszar handlu hurtowego i detalicznego oraz naprawa pojazdów samochodowych i motocykli „wyprzedził” wtedy budownictwo w zwolnieniach. Pracę w handlu straciło 7,5 tys. osób w porównaniu z 6,9 tys. budowlańców.
W porównaniu z II kwartałem 2011 roku okres od kwietnia do czerwca 2012 roku przyniósł spadek zatrudnienia w 10 spośród 14 sektorów ekonomicznych. W przeciągu roku pracę straciło w sumie 33,4 tys. osób. Największy spadek odnotowano w sektorze działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (-5,8 tys.). Zatrudnienie diametralnie zmalało również w obszarze działalności finansowej, ubezpieczeniowej i związanej z obsługą rynku nieruchomości (-7,3 tys.) oraz w budownictwie (-6,9 tys.). Największa liczba pracowników odeszła natomiast z najobszerniejszego sektora ekonomicznego Irlandii, czyli handlu hurtowego i detalicznego oraz naprawy pojazdów samochodowych i motocykli. Zatrudnienie straciło tam 7,5 tys. osób. W omawianym okresie najlepiej poradził sobie sektor działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, gdzie szeregi pracujących zasiliło 6,3 tys. osób.
Jak wspomniano powyżej, najdotkliwsze zwolnienia dotyczyły przede wszystkim pracowników budownictwa. Już w połowie 2010 roku stanowili oni ponad połowę wszystkich bezrobotnych. Kolejne dwa sektory, które najbardziej odczuły skutki spowolnienia, to rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo oraz działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca. Zatrudnienie diametralnie spadło również w działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, przemyśle oraz handlu hurtowym i detalicznym.
Stopa bezrobocia
Stopa bezrobocia w Irlandii w latach 2000-2007 wahała się na niskim poziomie 4-4,5%. Na przełomie lat 2007-2009 gwałtownie podskoczyła z 4,6% i osiągnęła po raz pierwszy 12%. W latach 2010-2011 wskaźnik w dalszym ciągu wzrastał, aż do 14,6%. Pomiędzy styczniem a lipcem 2012 roku wahał się pomiędzy 14,7% a 14,9%.
Duży odsetek osób pozostających bez pracy to tylko jeden z problemów związanych z bezrobociem w Irlandii. Coraz większe zaniepokojenie budzi mianowicie szybko wzrastająca ilość niezatrudnionych osób młodych oraz tych mieszkańców wyspy, którzy nie pracowali od ponad roku. W latach 2007 i 2009 odsetek długotrwale bezrobotnych w grupie wszystkich osób pozostających bez pracy wynosił kolejno 28% i 22%. Powodem, dla którego proporcja zmalała o 6 punktów procentowych, był fakt masowych zwolnień w 2009 roku i związany z nim duży wzrost liczby nowych bezrobotnych. W 2010 roku odsetek długotrwale bezrobotnych w grupie wszystkich niepracujących niemal podwoił się, osiągając 43%. W 2011 roku ponad połowę (54%) ogółu bezrobotnych stanowiły osoby pozostające bez pracy od roku lub dłużej.
Zakończenie
Utrzymujący się wysoki poziom bezrobocia jest niezaprzeczalnie bolączką, na którą do tej pory irlandzkiej ekipie rządzącej nie udało się znaleźć lekarstwa. Dotychczasowe starania mające na celu zmniejszenie bezrobocia zakończyły się mniejszym lub większym niepowodzeniem. Na przykład finansowane przez władze centralne i lokalne programy szkoleniowe, edukacyjne i stażowe dla niezatrudnionych nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Rząd wprawdzie uruchomił w lipcu nowy pakiet stymulujący gospodarkę o wartości 2,25 mld EUR, ale na jego końcową ocenę jest jeszcze za wcześnie. Ma dzięki niemu powstać 13 tys. miejsc pracy, jednak prognozy ekspertów w dalszym ciągu pozostają pesymistyczne. Nie przewidują oni w najbliższym okresie żadnej widocznej poprawy na irlandzkim rynku zatrudnienia. W kwestii bezrobocia nie prognozują pozytywnych zmian aż do końca 2013 roku – wskaźnik do tego czasu nie spadnie poniżej 14%.
Stowarzyszenie irlandzkich firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (ISME) zaapelowało do rządu o zmniejszenie tych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, które państwo może regulować (np. podatki). Tak podjęty krok przełożyłby się na wzrost zaufania biznesu, zwiększenie wydatków i poprawę konkurencyjności przedsiębiorstw, a w konsekwencji na wzrost produkcji i zatrudnienia. Premier Enda Kenny obiecał przeprowadzenie reform, które stworzą system zachęt dla przedsiębiorstw. Ma dzięki temu powstać 100 tys. miejsc pracy w przeciągu następnych 10 lat.
Bibliografia
Barrett, A., McGuinness, S., The Irish Labour Market and the Great Recession [online]. Dostępny w internecie: http://www.cesifo-group.de/portal/pls/portal/docs/1/1219355.PDF.
Sytuacja Polaków w Irlandii [online]. Dostępny w internecie: http://www.dublin.polemb.net/?document=496.
cso.ie.
dublin.trade.gov.pl.
esri.ie.
welfare.ie