Przedwczesny entuzjazm? Wpływ EURO 2012 na polski rynek pracy

Euro 2012 będzie jednym z największych sportowych wydarzeń, jakie kiedykolwiek miały miejsce w Polsce. Począwszy od 2007 roku, kiedy ogłoszono, że Mistrzostwa będą organizowane przez Polskę i Ukrainę, w mediach zaczęły pojawiać się liczne wypowiedzi o stymulującym wpływie tego wydarzenia na gospodarki i rynki pracy tych krajów. Wygrywając konkurs na organizację Euro 2012, Polska zobowiązała się bowiem zmodernizować oraz stworzyć nowe autostrady, dworce, lotniska, linie kolejowe, hotele oraz stadiony. Ich budowa miała zapewnić tysiące nowych miejsc pracy.

Wraz z nieuchronnym zbliżaniem się Euro 2012 wcześniejsze prognozy ulegają rewizji. Wielu komentatorów przyznało, że pozytywny wpływ Mistrzostw na polski rynek pracy może być ograniczony. Wśród zastrzeżeń wymienia się między innymi sezonowy charakter wzrostu zatrudnienia. Punktuje się również fakt, że zwiększenie popytu na pracę w tygodniach poprzedzających Euro 2012 dotyczy w dużej mierze stanowisk niższego szczebla.

Wzrost zatrudnienia tuż przed Euro

Im bliżej Euro 2012, tym zdania na temat wpływu tej imprezy na rynek pracy są bardziej podzielone. Niektórzy analitycy dostrzegają w wydarzeniu ogromną szansę dla rozwoju polskiej gospodarki i polepszenia sytuacji na polskim rynku pracy. Podkreślają przy tym, że lepsza koniunktura gospodarcza nie będzie miała wyłącznie charakteru sezonowego. Dotyczy to zwłaszcza zainteresowania turystów. – Miejmy nadzieję, że podobnie jak w innych krajach, gdzie było organizowane Euro, nie będzie to tylko jednorazowy boom, jeżeli chodzi o przyjazd turystów. Zwykle podczas mistrzostw zachęca się rzesze osób, aby przyjechały po raz kolejny do tego samego państwa. Mamy nadzieję, że w Polsce będzie podobnie – stwierdza Monika Zakrzewska, specjalistka rynku pracy z PKPP Lewiatan, w rozmowie dla newseria.pl.

Inni obserwatorzy twierdzą, że na chwilę obecną nie można wskazać pozytywnego wpływu przygotowań do Euro 2012 na polski rynek pracy. Przytaczają przy tym ostatnie doniesienia na temat wysokości stopy bezrobocia rejestrowanego w Polsce. Na dwa miesiące przed rozpoczęciem imprezy, pod koniec marca 2012 roku, wskaźnik wyniósł dokładnie tyle samo, co rok wcześniej – 13,3%. Mistrzostwa nie okazały się więc „cudownym” lekiem na brak pracy.

Entuzjazmu do zatrudniania nie widać także w postawach pracodawców. Jak wskazuje Barometr Manpower Perspektywy Zatrudnienia w II kwartale 2012 roku, tj. w okresie tuż przed oraz w trakcie rozgrywania Euro, 16% polskich firm planowało zwiększenie zatrudnienia. Równocześnie 10% pracodawców zapowiedziało redukcję etatów, natomiast 69% nie szykowało się do żadnych zmian w personelu. Jeśli w ogóle pojawiają się pozytywne sygnały, to płyną one w głównej mierze z branż bezpośrednio związanych z organizacją wydarzenia. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa z branży budowlanej, hotelarsko-gastronomicznej oraz transportu i logistyki. Poniższy wykres przedstawia prognozę zatrudnienia netto dla każdej z tych branż w II kwartale 2012 oraz analogicznym okresie poprzedniego roku.



Dla restauracji i hoteli szacunki opiewają na 15%, co oznacza, że 15% więcej firm z tej branży planuje zwiększyć zatrudnienie niż je redukować. W przypadku budownictwa prognozy wyniosły 18% i – co ciekawe – rok wcześniej były znacznie lepsze (32%). W ujęciu rok do roku „boom” zaobserwować można wyłącznie dla transportu i logistyki – w II kwartale 2011 roku szacunki opiewały na 4%, aktualnie na 11%. W obliczu powyższych danych wpływ Euro 2012 na zatrudnienie w Polsce na chwilę przed imprezą może wydawać się ograniczony. Wyjątek stanowi jedynie branża transportowo-logistyczna. Prognozy zatrudnienia netto dla hotelarstwa oraz gastronomii są bowiem niewiele wyższe niż przed rokiem, a w przypadku budownictwa zanotowano wręcz spadek.

Entuzjazm w dół?

Osobnym zagadnieniem jest fakt, że większość ofert pracy związanych ze sportową imprezą dotyczy stanowisk wymagających niższych kwalifikacji oraz niewielkiego doświadczenia. Większość analityków uważa również, że wpływ Euro 2012 na wzrost zatrudnienia w Polsce będzie sezonowy. Spora część oferowanych stanowisk zapewni zaledwie chwilowe zajęcie przy obsłudze stadionów czy hoteli w czasie rozgrywania meczów. Dlatego też nadzieje związane z trwałym obniżeniem poziomu bezrobocia mogą wydawać się złudne. Po zakończeniu Mistrzostw osoby zatrudnione na stanowiskach obsługujących gości będą musiały poszukać nowego zatrudnienia.

Dla tych, którzy liczą jednak na szybki zastrzyk gotówki, połowa maja to ostatni dzwonek na znalezienie zatrudnienia. Rekrutacja trwa we wszystkich czterech miastach, w których będą rozgrywane mecze – Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu i Gdańsku. Co zrozumiałe, największa liczba ofert pracy dotyczy Warszawy, a pierwszeństwo w rekrutacji mają osoby z dobrą znajomością języka angielskiego.

Na portalu Gumtree.pl w związku z Euro poszukuje się przede wszystkim pracowników gastronomii. Do punktów gastronomicznych przy stadionach oraz w strefach kibica potrzebne są osoby na stanowiska kelnerów, barmanów, kucharzy, pomocy kuchennej oraz kasjerów. Stawki wahają się od 10 do 15 zł netto za godzinę, natomiast oferowane umowy to przede wszystkim umowy-zlecenia. Poszukuje się również pracowników do sprzedaży gadżetów związanych z imprezą. Osoby zatrudnione na tym stanowisku mogą liczyć na umowę-zlecenie oraz stawkę godzinową wynoszącą około 8 zł netto. Rekrutują również firmy ochroniarskie, jak i hotele, głównie na stanowiska recepcjonistów i pokojowych. Okazjonalnie pojawiają się ogłoszenia dotyczące takich zajęć, jak Euro-animator, czyli przewodnik po imprezach dla gości Euro 2012, kolporter ulotek czy pracownik służ informacyjnych.

Uczmy się od innych

To dzieje się teraz. A co potem? Niestety, większość miast czy krajów, którym przyznaje się organizację wielkich imprez, nie myśli o tym, co ze sportową infrastrukturą stanie się po wyjeździe gości. Organizatorzy tych wydarzeń zapominają często o przykrych doświadczeniach, z którymi na własnej skórze musieli zmagać się ich poprzednicy.

Negatywne konsekwencje organizowania igrzysk sportowych dotknęły między innymi norweskie miasto Lillehammer, w którym w 1994 roku odbyła się zimowa olimpiada. Specjalnie na tę okazję powiększono tamtejszą bazę hotelową. Niestety, kilka lat po olimpiadzie 40% z tych obiektów zbankrutowało, doprowadzając do zwolnienia wielu pracowników. Niekorzystnie przedstawia się także sytuacja Portugalii, która była gospodarzem Euro w 2004 roku. Spośród dziesięciu stadionów wybudowanych lub zmodernizowanych z okazji Mistrzostw, tylko trzy nie poniosły strat. Doświadczeniem nieprzyjemnym dla miejskiego budżetu mogą się także podzielić greckie Ateny czy kanadyjski Montreal. W obydwu miastach po zakończeniu igrzysk nowoczesne stadiony są użytkowane w minimalnym stopniu i przynoszą ogromne straty finansowe. O ich skali może świadczyć fakt, że koszty utrzymania stadionu w Montrealu wynoszą 20 mln USD rocznie, a spłacenie długu, jaki powstał w wyniku braku dochodów z tego obiektu, zajęło miastu aż 30 lat.

Sezonowe czy długotrwałe korzyści?

Z opracowania Raport na temat wpływu przygotowań i organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 na gospodarkę Polski wynika jednak, że taki scenariusz nie grozi Polsce, przynajmniej w zakresie rynku pracy. Autorzy publikacji przewidują, że w latach 2012-2020 wydarzenie będzie miało korzystny wpływ na wzrost stabilnego zatrudnienia w Polsce.



Szacuje się, że w związku z organizacją imprezy tylko w przeciągu 9 lat (tj. od 2012 do 2020 roku) w Polce przybędzie od około 45 tys. do około 95 tys. pełnych, rocznych etatów. Co zrozumiałe, najwięcej stanowisk pojawi się w 2012 roku. Szacunki wahają się tutaj od około 20 tys. – w przypadku pesymistycznych scenariuszy – do ponad 30 tys. w wersji optymistycznej. Korzystnie prezentują się również lata 2013 oraz 2014. W 2013 roku ma się pojawić od 9 tys. do 19 tys. pełnych i rocznych etatów, rok później ich ilość ma się wahać od 6 tys. do 15 tys.

Podsumowanie

W miesiącach bezpośrednio poprzedzających Euro 2012 oraz w trakcie trwania imprezy zauważalny będzie wzrost zatrudnienia w Polsce. Szczególnie odczują go takie branże, jak hotelarstwo, gastronomia oraz transport i logistyka. Wpływ wydarzenia na sytuację na rynku pracy w Polsce nie dorównuje jednak oczekiwaniom, jakie pojawiały się jeszcze w 2009 czy 2010 roku. Zbytni optymizm prognoz dotyczył zwłaszcza branży hotelarskiej. Ośrodków noclegowych powstało mniej niż planowano – w efekcie doprowadzi to do niższego względem oczekiwań wzrostu zatrudnienia.

Większość pojawiających się ofert pracy dotyczy stanowisk niższego szczebla. Ogłoszenia pochodzą głównie z branży gastronomicznej, a proponowane stanowiska nie wymagają wysokich kompetencji. Ponadto wzrost zatrudnienia spowodowany organizacją Mistrzostw będzie mieć w dużej mierze charakter sezonowy. Po zakończeniu igrzysk etaty związane z obsługą stadionów i gości Euro 2012 będą redukowane.

Nie należy jednak zapominać, że Euro 2012 to przede wszystkim wielka promocja Polski, która powinna zaowocować zwiększeniem się ruchu turystycznego w latach następujących po imprezie. Obok skutków krótkoterminowych zapowiada się więc również długoterminowe korzyści. Szacuje się, że w okresie od 2012 do 2020 roku dzięki Euro 2012 ma powstać od 45 tys. do około 95 tys. stanowisk dających całoroczne zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin. W samym 2012 roku takich etatów będzie około 20 tys. Pomimo że nie są to liczby, które mogą mieć kluczowe znaczenie dla polskiego rynku pracy, nie należy ich ignorować.