W dzisiejszych czasach trudno znaleźć osobę aktywną zawodowo lub uczącą się, która nie wyszukuje informacji w Internecie. Każdy co jakiś czas staje przed problemem znalezienia odpowiednich danych. Większość osób korzysta wtedy z najpopularniejszej na świecie wyszukiwarki Google i wpisuje tam szukane hasło. Jeśli fraza jest powszechna, na przykład „pogoda w Zakopanem”, to nie ma żadnego problemu – za każdym razem na ekranie komputera wyświetlane są setki adekwatnych informacji. Czasami zdarza się jednak, że metoda ta nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Co wtedy zrobić? Zwrócić się do infobrokera.
Rzetelne informacje
Infobroker lub broker informacji to osoba zawodowo zajmująca się zaspokajaniem potrzeb informacyjnych innych osób. Infobroker wyszukuje niezbędne dane, przetwarza je, filtruje, akredytuje oraz udostępnia swoim klientom. Profesja ta nie jest jednak prostym wyszukiwaniem informacji w Internecie. –
Polega przede wszystkim na wyszukiwaniu, sprawdzaniu (weryfikacji) oraz analizowaniu informacji, wymaga kojarzenia pewnych faktów, wyciągania wniosków ze znalezionych informacji. W erze nadmiaru i chaosu informacyjnego naszym zadaniem jest dostarczenie informacji rzetelnej, jak najbardziej aktualnej i zaspokajającej potrzeby informacyjne klienta – zwraca uwagę Patrycja Hrabiec z Krakowskiej Agencji Infobrokerskiej Inspirmed.
Do dodatkowych zadań infobrokerów należy monitoring Internetu i mediów tradycyjnych. Zajmują się oni także udzielaniem porad oraz szkoleniem klientów, zarządzaniem informacją i copywritingiem. W tabeli 1. przedstawiono najważniejsze zadania infobrokera.
Historia
Zawód infobroker wywodzi się bezpośrednio z profesji bibliotekarza. Wraz z pojawieniem się pierwszych komputerów, a co za tym idzie łatwiejszym dostępem do informacji, pojawiło się również zapotrzebowanie na usługi infobrokerskie. Profesja infobrokera zaistniała w Stanach Zjednoczonych w latach 60. XX wieku. W 1987 roku powstała organizacja o nazwie The Association of Independent Information Professionals (AIIP). Początkowo zrzeszała 26 podmiotów zajmujących się omawianą profesją, aktualnie ma ich ponad 700. Do dzisiaj celem stowarzyszenia jest ustalanie standardów pracy oraz integracja środowiska zawodowego.
W Polsce zawód infobrokera pojawił się kilkanaście lat temu. Brak jednak statystyk podających dokładną ilość firm świadczących usługi informacyjne w naszym kraju. Szacunkowe dane mówią o kilkudziesięciu agencjach. Podobnie jak w USA, również w Europie powstały stowarzyszenia zrzeszające brokerów informacji. Należą do nich między innymi The European Information Researchers Network (EIRENE) oraz Special Librares Association (SLA).
Narzędzia pracy
Infobroker, podobnie jak każdy internauta, korzysta z wyszukiwarek internetowych, ale nie są one jego jedynymi narzędziami pracy. Oprócz źródeł elektronicznych, tj. Internetu, baz danych oraz tzw. Internetu ukrytego, niedostępnego z poziomu najpopularniejszych wyszukiwarek, infobrokerzy korzystają ze źródeł tradycyjnych, takich jak biblioteki czy archiwa. Jednym z podstawowych narzędzi ich pracy jest również wywiad telefoniczny oraz sieć kontaktów, dzięki której są w stanie zweryfikować rzetelność informacji.
Ukryty Internet to bazy danych oraz strony internetowe nieindeksowane przez najpopularniejsze wyszukiwarki. To samo zapytanie wpisane do różnych wyszukiwarek daje często zdecydowanie odmienne wyniki. Infobrokerzy korzystają z wielu różnych stron oraz specjalistycznych baz danych, często „niewidzialnych” dla przeciętnego użytkownika Internetu. Na przykład baza Ebsco pozwala na wyszukiwanie artykułów naukowych publikowanych w najlepszych czasopismach z całego świata z dowolnej dziedziny wiedzy. Podobnie działający PubMed zawiera treści związane z medycyną oraz naukami pokrewnymi. Strona Deep Web Research obejmuje listę punktów dostępowych do różnego rodzaju stron niewidocznych z poziomu wyszukiwarek. Dodatkowo jednym z niezbędnych narzędzi pracy są bazy otwartych czasopism naukowych, takie jak DOAJ czy OAIster.
Specyfika zawodu
Pomimo bliskiego związku z bibliotekoznawstwem infobrokerstwo jest profesją odrębną i posiadającą swoją specyfikę. Jak zwraca uwagę dr Sabina Cisek, w przeciwieństwie do bibliotekarza infobroker jest osobą niezależną. Najczęściej osoby pracujące w ten sposób zakładają własne firmy lub pracują w innych przedsiębiorstwach zajmujących się usługami informacyjnymi. Dla klienta pomoc bibliotekarza zawsze jest bezpłatna, infobroker zaś świadczy swoje usługi odpłatnie. Co ważne, infobrokerzy nie handlują informacjami, które przeważnie są czyjąś własnością. Sprzedają oni raczej usługi polegające na docieraniu oraz ocenie istniejących danych. Infobroker jest więc pośrednikiem pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi lub firmami, którzy tych informacji potrzebują do swoich działań.
Niezbędne umiejętności
Warunkiem niezbędnym do pracy w zawodzie infobrokera jest posiadanie umiejętności wyszukiwania danych, znajomość reguł obiegu informacji naukowej, zasad funkcjonowania bibliotek oraz baz artykułów. Istotnym elementem jest również umiejętność tworzenia zestawień bibliograficznych oraz doświadczenie w wyszukiwaniu informacji. Oprócz umiejętności stricte technicznych konieczna jest duża kreatywność oraz niekonwencjonalne myślenie. –
Zawód ten wymaga sporej dawki kreatywności, ponieważ zdarzają się tematy, do których trzeba podejść zupełnie z innej strony, aby znaleźć interesujące dla klienta informacje – mówi Patrycja Hrabiec. Niezbędna jest również znajomość języków obcych. –
Nie da się funkcjonować w tym zawodzie bez znajomości przynajmniej jednego. Angielski jest praktycznie koniecznością, bo większość baz danych jest anglojęzyczna – podkreśla Patrycja Hrabiec.
W pracy brokera informacji równie ważne są: łatwość nawiązywania kontaktów z ludźmi oraz swoboda w komunikacji pisemnej, zarówno bezpośredniej jak i telefonicznej. Dobry infobroker oprócz dostarczenia klientowi niezbędnych źródeł musi umieć napisać raport streszczający najważniejsze dokumenty. Niebagatelne znaczenie mają także: zdolność zrozumienia potrzeb klienta oraz umiejętności sprzedażowe i negocjacyjne. Infobroker pracujący na własny rachunek powinien również posiadać wiedzę niezbędną do prowadzenia działalności gospodarczej.
–
Infobroker to profesja dla ludzi lubiących uczyć się i poznawać nowe rzeczy. Nie ma dwóch identycznych zleceń, więc praca zmusza do ciągłego pogłębiania wiedzy w różnych obszarach – twierdzi Patrycja Hrabiec. Każde zlecenie przyjmowane przez infobrokera jest inne, wymaga indywidualnego podejścia i plastyczności ze strony brokera informacji. –
Klienci poszukują bardzo różnych informacji, od kontaktów handlowych i informacji o nowych produktach, poprzez informacje naukowe aż do medycznych. Zdarzają się również klienci, którzy poszukują przykładowo jakiejś trudno dostępnej książki lub tłumaczenia historycznych dokumentów – komentuje Patrycja Hrabiec. Zawód infobrokera wymaga więc nie tylko umiejętności wyszukiwania informacji, ale przede wszystkim chęci pogłębiania swojej wiedzy oraz ciekawości świata.
Kształcenie infobrokerów
W Polsce dostępne są studia, na których istnieje możliwość kształcenia w zakresie brokerstwa informacji. Są to programy zarówno magisterskie, jak i licencjackie oraz podyplomowe. Studia takie prowadzą między innymi: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Szkoła Wyższa Ateneum czy Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki w Warszawie. Studia infobrokerskie nakierowane są na zdobycie wiedzy z zakresu komercyjnych oraz niekomercyjnych źródeł informacji, rynku usług infobrokerskich w Polsce i na świecie, problemów etycznych i prawnych związanych z zawodem i oceny treści informacyjnych. Dodatkowo infobrokerzy kończący studia powinni posiadać umiejętność identyfikacji i rozumienia potrzeb informacyjnych klientów, prowadzenia własnej działalności gospodarczej, a także wykorzystywania technologii IT w pracy zawodowej. Studia uczą również sprawnego wyszukiwania informacji przy wykorzystaniu zarówno cyfrowych, jak i tradycyjnych źródeł informacji. Nabywa się także umiejętności przetwarzania oraz prezentowania informacji w zrozumiałej dla klienta formie.
Etyka zawodu
Istotnym elementem opisywanej profesji oraz świadomości zawodowej osób pracujących w ten sposób jest kodeks etyczny. Wyznacza on brokerom informacji wartości, które powinny być realizowane przez ich pracę. Najważniejszą wartością promowaną przez Association of Independent Information Professionals jest dbałość o dobre imię zawodu poprzez wykonywanie usług w sposób uczciwy, kompetentny oraz poufny. Niebagatelne znaczenie ma również przekazywanie klientowi możliwe najbardziej aktualnych informacji odnoszących się do jego zapytania. Przyjmowane są jedynie takie zlecenia, które są zgodne z prawem i nie działają przeciwko interesom infobrokerów jako grupy zawodowej. Ponadto brokerzy informacji zrzeszeni w AIIP zobowiązują się w swoim kodeksie etycznym do pomocy klientom w zrozumieniu wykorzystywanych źródeł informacji. Kodeks nakłada również obowiązek dotrzymywania klauzuli poufności, a także obliguje do utrzymywania kontaktów zawodowych z bibliotekarzami i przestrzegania zasad korzystania ze zbiorów bibliotecznych. Jednym z najważniejszych postulatów etycznych infobrokerów jest korzystanie tylko i wyłącznie z legalnych źródeł oraz poszanowanie praw autorskich i umów licencyjnych, którymi objęte są wyszukiwane przez nich treści. Przestrzeganie powyższych zasad służy budowaniu pozycji zawodowej infobrokerów oraz utrzymywaniu wysokiej jakości świadczonych usług.
Zakończenie
Praca infobrokera polega nie tylko na wyszukiwaniu informacji w Internecie. Jest to praca złożona, wymagająca zarówno umiejętności technicznych, jak i społecznych. Do pracy w tym zawodzie konieczna jest również ciekawość świata i chęć nauki. Można się spodziewać, że zapotrzebowanie na usługi informacyjne świadczone przez infobrokerów będzie systematycznie wzrastać. Wraz z rozwojem Internetu oraz przyrostem informacji dostępnej za pośrednictwem komputera, powinno wzrosnąć również zapotrzebowanie na umiejętności wyszukiwania oraz oceny jakości danych. Umiejętności te posiadają właśnie brokerzy informacji.
Bibliografia
http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php
http://infobroker.sikor.net/tekst.php?id=16&kategoria=5
http://manager.money.pl/artykul/przyklad;zlecenia;infobrokerskiego,186,0,315066.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Broker_informacji
http://www.ateneum.edu.pl/
http://www.ebib.info/2008/95/a.php?kaminska
http://www.infobrokerstwo.pl/index.php?option=com_frontpage&Itemid=1
http://www.inib.uj.edu.pl/c/document_library/get_file?uuid=e565c06c-a4e4-4e4b-a360-70a8923be7e4&groupId=1017121
http://www.goldeninfo.pl/aktualnosci,2
http://www.slideshare.net/sabinacisek/infobrokerstwo-w-polsce-stan-obecny
http://www.slideshare.net/sabinacisek/broker-informacji-istota-zawodu
http://www.wssmia.edu.pl/podyplomowe.php#Infobroker