W artykule opisano zawód pracownika firmy windykacyjnej. Przeanalizowano zadania zawodowe windykatorów i podział stanowisk na terenowe i związane z telefoniczną obsługą negocjacji z klientem. Przedstawiono uprawnienia windykatorów oraz zwrócono uwagę na występowanie w tej branży nadużyć. W tekście znajdują się informacje dotyczące najistotniejszych predyspozycji, którymi powinien cechować się skuteczny windykator oraz metod szkolenia nowo przyjętych pracowników. Zwrócono również uwagę na przyczyny, dla których zainteresowanie usługami windykacyjnymi wzrasta. W artykule przytoczono dane na temat wynagrodzeń, na jakie mogą liczyć windykatorzy i przyczyn ich zróżnicowania.
Na rozkwit rynku usług windykacyjnych miała wpływ możliwość zaciągania kredytów i kupowania produktów w systemie ratalnym. Duża część zleceń pochodzi również od firm telekomunikacyjnych, które coraz częściej skarżą się na klientów zalegających z płatnościami za usługi. Dodatkowym czynnikiem, który w ostatnim czasie wpłynął na wzrost zleceń w branży, jest kryzys gospodarczy powodujący brak płynności finansowej wielu przedsiębiorstw. Dla wierzycieli skuteczny windykator wydaje się być niejednokrotnie ostatnią deską ratunku, jednak dla większości Polaków zawód ten ma jednoznacznie negatywne konotacje. W pewnym stopniu jest to związane z brakiem wiedzy o pełnionych przez windykatorów funkcjach i posiadanych przez nich uprawnieniach. Spory wpływ na obraz tej profesji mają również nadużycia części pracowników firm windykacyjnych, które często nagłaśniane są w mediach.
Zadania zawodowe
Windykacja to dochodzenie należnych roszczeń za pomocą metod i środków dozwolonych przez obowiązujące przepisy prawne, a windykatorzy to osoby, które na zlecenie wierzyciela próbują odzyskać jego należności od dłużnika. Jednak w przeciwieństwie do powszechnie panującej opinii pracownicy firm windykacyjnych posiadają stosunkowo wąskie uprawnienia, a do ich głównych zadań należą negocjacje z dłużnikiem i monitorowanie kolejnych spłat długu. Zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności przygotowaną na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej windykator na podstawie pisemnego zlecenia windykacji zajmuje się negocjacjami z dłużnikami (osoby fizyczne, przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa) mającymi na celu ustalenie warunków dobrowolnego, pieniężnego lub niepieniężnego, zaspokojenia udokumentowanych, bezspornych i wymagalnych roszczeń wierzyciela, oraz nadzorem nad realizacją zawartej ugody. Tak więc windykatorzy powinni uzyskać od dłużnika pisemne oświadczenie o uznaniu zobowiązań wobec wierzyciela i deklarację spłat na ustalonych warunkach, których przestrzeganie będzie przez nich kontrolowane. Dodatkowo, firmy windykacyjne pomagają w ustaleniu stanu majątkowego dłużnika, a więc sprawdzają źródła i wysokość jego rzeczywistych dochodów, a także ustalają adres prowadzonej działalności gospodarczej lub miejsce zamieszkania. Duże firmy zajmują się także skupowaniem i obrotem wierzytelnościami oraz oferują przedsiębiorcom działania prewencyjne w postaci wywiadu gospodarczego polegającego na ocenie wiarygodności, stanu majątkowego i kondycji finansowej firmy, z którą klient pragnie nawiązać współpracę.
Szczegółowe zadania osób zatrudnianych w firmach windykacyjnych zależą zazwyczaj od stanowiska pracy. Spora grupa windykatorów znajduje zatrudnienie w centrali telefonicznej i zajmuje się kontaktem z dłużnikami oraz przeprowadzaniem rozmów negocjacyjnych zgodnie ze ściśle określonymi standardami. Informują o zgłoszonym im przez wierzyciela długu, wzywają do zapłaty, proponują dogodne raty i udzielają informacji. W firmach zajmujących się odzyskiwaniem należności pracują również windykatorzy terenowi, którzy umawiają się z dłużnikami na spotkania, ustalając przyczyny zaległości płatniczych i negocjując terminy spłat kolejnych rat.
Część specjalistów dzieli metody windykacyjne na twarde i miękkie. Do tych drugich należą negocjacje i wezwania do spłaty w formie telefonicznej, wysyłanie ponaglających listów i wiadomości tekstowych oraz informowanie o konsekwencjach niedokonania wpłat w postaci wpisania na listę dłużników prowadzoną przez Biuro Informacji Gospodarczej (BIG). Możliwość wpisania przez firmę windykacyjną danych dłużnika na listę BIG istnieje od czasu wejścia w życie Ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych z dnia 9 kwietnia 2010 r. Taki wpis skutkuje trudnościami przy zaciąganiu kolejnych kredytów, wynajmie mieszkania lub zakupie usług telekomunikacyjnych w formie abonamentowej. Miękka windykacja jest zazwyczaj skuteczna w przypadku dłużników posiadających niewielkie zadłużenie i wykazujących chęć uregulowania tych zaległości.
Jeśli takie metody okażą się niewystarczające, pozostaje zastosowanie metod windykacji twardej, do których należy przede wszystkim powiadomienie dłużnika o dalszych konsekwencjach niewniesienia opłat w postaci skierowania sprawy do sądu, uzyskania w ten sposób tytułu egzekucyjnego i przekazania sprawy komornikowi.
Uprawnienia windykatorów
Pracownicy firm windykacyjnych nie posiadają żadnych dodatkowych uprawnień poza tymi, które posiada sam wierzyciel, jednak ich niewątpliwym atutem jest wieloletnie doświadczenie w odzyskiwaniu długów i wsparcie specjalistów. Firmy windykacyjne współpracują z prawnikami i detektywami, wiedzą również, w jakich bazach i systemach można poszukiwać informacji o dłużniku. Mimo to, chcąc działać w granicach prawa, powinny ograniczać się do perswazji i negocjacji, ponieważ nie należy utożsamiać windykacji z egzekucją. Należy pamiętać, że wszelkie czynności egzekucyjne, w tym zajmowanie świadczeń dłużników, zarezerwowane są dla komorników. Windykator nie może więc wejść do mieszkania bez zgody mieszkańców i nie jest uprawniony do przymusowego przejmowania dóbr dłużnika. Dłużnik ma natomiast prawo ubiegać się o zadośćuczynienie ze strony firmy windykacyjnej w przypadku podawania przez jej pracowników informacji nieprawdziwych oraz stosowania gróźb i działań naruszających jego dobra osobiste. Z tego powodu podstawowym zadaniem windykatorów jest takie poprowadzenie rozmów, aby dłużnik uznał dalsze negocjacje oraz podpisanie ugody za rozwiązanie najlepsze dla jego interesów. W przypadku braku takich chęci i długotrwałego oporu dłużnika, często jedynym rozwiązaniem pozostaje skierowanie sprawy do sądu. Niestety, wśród windykatorów znajdują się osoby dopuszczające się nadużyć i wykorzystujące niewiedzę dłużników dotyczącą ich praw. Duża grupa specjalistów, która wykonuje swoje obowiązki zgodnie z przepisami prawa, uznaje ich działania za główną przyczynę rozpowszechniania się negatywnej opinii społecznej o przedstawicielach tej branży.
Szkolenie windykatorów i predyspozycje do zawodu
Z powodu konieczności opanowania fachowego słownictwa oraz zagadnień prawnych związanych z windykacją, od windykatorów wymagane jest co najmniej średnie wykształcenie. W tym zawodzie należy cechować się dobrą organizacją pracy, wytrwałością i cierpliwością, zdolnością do łatwego nawiązywania kontaktów i umiejętnością aktywnego słuchania klientów. Dodatkowo windykator terenowy musi obowiązkowo posiadać prawo jazdy. Przydatnymi cechami są także opanowanie i odporność na stres, ponieważ rozmowy z dłużnikami niejednokrotnie należą do trudnych i nieprzyjemnych, a negatywny odbiór społeczny tego zawodu może przysparzać windykatorom kłopotów, również po godzinach pracy.
Zazwyczaj w trakcie rekrutacji na stanowiska windykatorów, w szczególności telefonicznych, niewymagane jest wcześniejsze doświadczenie. Z tego powodu w firmach windykacyjnych zatrudnienia poszukują przede wszystkim osoby młode, w tym studenci kończący naukę akademicką. Takie osoby są doceniane w branży, ponieważ z chęcią podejmują się pracy w systemie zmianowym, są otwarte na doświadczenia i mają mniej stereotypów i uprzedzeń związanych z pracą przy windykacji należności. Nowo zatrudnieni przechodzą szereg kursów z zakresu negocjacji, technik perswazji, elementów psychologii oraz podstaw prawa. Optymalną ścieżką rozwoju jest rozpoczynanie pracy od zadań związanych z analizą sytuacji dłużnika, poszukiwaniem informacji oraz przeprowadzeniem mniej skomplikowanych w realizacji procesów windykacyjnych. Wraz ze wzrostem doświadczenia i nabieraniem kolejnych umiejętności windykatorzy mogą obsługiwać coraz bardziej wymagających klientów.
Popularność usług
Firmy windykacyjne nie mogą narzekać na brak zainteresowania klientów. Początkowo wzrost zapotrzebowania na profesjonalną windykację związany był ze zwiększającą się ilością osób zaciągających kredyty bankowe i pożyczki, a także korzystających z abonamentowych usług telekomunikacyjnych i systemów ratalnych. Niejednokrotnie wierzyciele uznają wniesienie sprawy do sądu za ostateczność i za pośrednictwem windykatora próbują w sposób polubowny odzyskać zaległe należności. Wzrasta też zainteresowanie usługami prewencyjnymi, mającymi na celu sprawdzanie kontrahentów i wykrywanie opóźnień w płatnościach. W ostatnim czasie kryzys gospodarczy okazał się dodatkowym czynnikiem powodującym wzrost zainteresowania windykacją długów, stąd na portalach zamieszczających oferty pracy znajduje się wiele ogłoszeń pracodawców poszukujących kandydatów na stanowisko windykatora.
Zarobki
Zarobki windykatorów należą do bardzo zróżnicowanych. Uznaje się, że obowiązki osób pracujących w terenie są bardziej obciążające psychicznie, wymagają większego doświadczenia i bywają niebezpieczne. Z tego powodu windykatorom terenowym oferuje się wyższe wynagrodzenia niż ich kolegom pracującym w call center firmy. Ogromne znaczenie dla wynagrodzeń ma także skuteczność windykatora, gdyż na jego pensję składa się zazwyczaj podstawa i prowizja zależna od efektów pracy. Z tego powodu większość nowicjuszy zatrudnionych przy negocjacjach telefonicznych nie zarobi więcej niż 2 000 PLN brutto miesięcznie, choć wraz ze wzrostem doświadczenia mają szanse powiększyć swoje zarobki nawet dwukrotnie. Pensja windykatora terenowego może wynieść 4 000 – 8 000 PLN brutto miesięcznie, a najlepsi w tym fachu szczycą się nawet kilkunastotysięcznymi zarobkami. Dodatkowo najbardziej cenieni przez firmę pracownicy mają szansę na otrzymanie służbowego samochodu, telefonu komórkowego i laptopa.
Zakończenie
Zarówno polskie gospodarstwa domowe, jak i duże przedsiębiorstwa odczuwają negatywne konsekwencje wahań na polskim i światowych rynkach. Związana z tym mniejsza stabilność finansowa przedsiębiorstw i osób prywatnych skutecznie zabezpiecza firmy windykacyjne przed spadkiem zainteresowania ich usługami. Z kolei coraz większa rzesza młodych ludzi, poszukując pracy i godziwych zarobków, przestaje zwracać uwagę na społeczne uprzedzenia i wybiera pracę w windykacji. Być może to pokolenie odniesie sukces, zmniejszy ilość nadużyć w tej branży i ociepli wizerunek przedstawicieli tej profesji.
Małgorzata Szymańska
Karol Wolski
Bibliografia
Antkiewicz A., Firmy windykacyjne nie mają takich samych uprawnień jak komornicy, „Gazeta Prawna” 2010, nr 2.
Czego windykatorom nie wolno, jakich uprawnień nie posiadają [online]. Dostępny w internecie:
http://www.kredyty.aid.pl/uprawnienia-firmy-windykacyjnej.html.
Jaworski M., Cztery razy więcej zleceń dla windykatorów niż rok temu, „Gazeta Prawna” 2009, nr 99.
Klasyfikacja zawodów i specjalności – opis zawodu [online]. Dostępny w internecie:
http://www.praca.gov.pl/pages/klasyfikacja_zawodow2.php?klasyfikacja_zawodow_id=953.
Klasyfikacja zawodów i specjalności – opis zawodu [online]. Dostępny w internecie:
http://www.praca.gov.pl/pages/klasyfikacja_zawodow2.php?klasyfikacja_zawodow_id=2209.
Kowalczyk T., Windykator: bezwzględny typ czy gładki urzędnik? A może wyrozumiała kobieta? [online]. Praca.wp.pl. Dostępny internecie:
http://praca.wp.pl/strona,3,title,Windykator-bezwzgledny-typ-czy-gladki-urzednik-A-moze-wyrozumiala-kobieta,wid,12851031,wiadomosc.html.
Łagowska K., Zawód na czasie – windykator [online]. GazetaPraca.pl. Dostępny w internecie:
http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,90440,6610832,Zawod_na_czasie___windykator.html.
Masz długi? Zobacz co może zrobić komornik? [online]. Money.pl. Dostępny w internecie:
http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/masz;dlugi;zobacz;co;moze;zrobic;komornik,34,0,596002.html.
Spowiedź windykatora [online]. Newsweek.pl. Dostępny w internecie:
http://spoleczenstwo.newsweek.pl/spowiedz-windykatora,11033,4,1.html.
Stojak D., Firmy windykacyjne nie mogą stosować przymusu, „Gazeta Prawna” 2009, nr 211.
Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych z dnia 9 kwietnia 2010 roku (Dz.U. z 2010r. Nr 81, poz. 530).
Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 roku. (Dz.U. z 1997r. Nr 133, poz.882).
Windykacja [online]. Dostępny w internecie: http://windykacja24.org.
Wirkus A., Windykatorzy na rynku pracy. Odpowiednia osobowość przepustką do kariery i niezłych pieniędzy [online], Serwis Głosu Koszalińskiego. Dostępny w internecie:
http://www.gk24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091018/PRACA/996675029.