W teorii ekonomii artykuły luksusowe definiuje się jako takie dobra, na które popyt rośnie szybciej niż liniowo w stosunku do wzrostu dochodów. Ich elitarność wynika z wysokiej ceny, ale też z funkcji jakie spełniają – zaspokajają bowiem potrzeby wyższego rzędu. Oznacza to, że na ich zakup mogą sobie pozwolić w zasadzie tylko najzamożniejsi.
Rynek dóbr i usług luksusowych w Polsce wciąż się rozwija. Jest to możliwe dzięki zwiększającej się z roku na rok liczbie zamożnych i bogatych Polaków [PRZYPIS]Według prognoz KPMG w Polsce na podstawie danych Ministerstwa Finansów.[/PRZYPIS], będących głównymi konsumentami dóbr z najwyższej półki. Potencjał tego rynku w Polsce dostrzegły najbardziej znane na świecie marki, decydując się na otwarcie swoich salonów w naszym kraju. Prognozy KPMG na najbliższe lata przewidują utrzymanie się korzystnych tendencji.
Coraz więcej bogaczy
Mimo niekorzystnych zjawisk, z którymi w ostatnich latach musiała borykać się polska gospodarka (niski wzrost
PKB,
rosnące bezrobocie i niewielki
wzrost wynagrodzeń), kondycja finansowa najbardziej zamożnych Polaków utrzymuje się nadal na dobrym poziomie. W 2013 roku zarówno ich liczba, jak i ich dochody znów wzrosły – w 2013 roku w Polsce mieszkało 786 tys. osób zamożnych i bogatych, tj. zarabiających powyżej 85 tys. PLN rocznie (ponad 7 tys. PLN brutto miesięcznie). W stosunku do 2012 roku przybyło 18 tys. takich osób. Generalnie na przestrzeni ostatnich lat nastąpił przyrost liczby zamożnych Polaków. Jeszcze w 2008 roku było ich tylko 574 tys., dwa lata później – 661 tys., a w 2011 roku w Polsce mieszkało już 736 tys. bogatych rodaków.
Przyrost ten dotyczy w głównej mierze osób zatrudnionych na etatach i przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej (w drugim przedziale podatkowym) – ich liczba wzrosła z 342 tys. w 2008 roku do 568 tys. w 2013 roku. Natomiast liczba zamożnych przedsiębiorców i samozatrudnionych (rozliczających się według 19-procentowego podatku liniowego) zmieniła się tylko nieznacznie (191 tys. w 2009 roku wobec 218 tys. w 2013 roku), choć jeszcze w 2008 roku podgrupa ta liczyła nawet 232 tys. osób.
Prognozy na najbliższe lata wskazują na utrzymanie się tendencji rosnącej – liczba zamożnych i bogatych Polaków powinna nadal się zwiększać, i to zarówno w grupie osób pracujących na etat, jak i prowadzących działalność na własny rachunek. W 2016 roku liczba zarabiających powyżej 85 tys. PLN rocznie powinna zbliżyć się do miliona – wynika z prognozy Ministerstwa Finansów.
Konsumentami dóbr luksusowych mogą być także osoby, które choć nie kwalifikują się do grupy bogatych i zamożnych, to jednak mogą sobie pozwolić na okazyjne zakupy towarów z wyższej półki. W Polsce są to z reguły osoby o ponadprzeciętnych zarobkach (3,5-7 tys. PLN brutto miesięcznie). Według szacunków, w 2013 roku do tej grupy należało ok. 2 mln osób.
Jednakże z punktu widzenia całego rynku dóbr luksusowych szczególnie istotny był wzrost liczby najbogatszych konsumentów. Do tej grupy zaliczane są osoby, które w ciągu roku posiadają płynne aktywa (gotówka, akcje itp.) o wartości przekraczającej 1 mln USD. Według raportu
Global Wealth Databook 2013 opracowanego przez Credit Suisse w Polsce liczebność tej grupy jest szacowana na 45 tys. osób. To zatem znacznie mniej niż w krajach Europy Zachodniej (na czele są: Francja – 2,2 mln, Niemcy – 1,7 mln, Wielka Brytania i Włochy – po 1,5 mln). Ogólnie w całej Europie mieszka ok. 10,2 mln osób, których roczne dochody przekraczają 1 mln USD. Oznacza to, że z Polski wywodzi się zaledwie 0,4% z nich. Grupa najbogatszych jest liczniejsza nawet w krajach o znacznie mniejszej liczbie ludności, takich jak Portugalia czy Finlandia (w każdym z tych krajów mieszka po ok. 60 tys. takich osób). Również pod względem wartości majątku przypadającego na statystycznego mieszkańca Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej.
Analizując strukturę najbogatszych konsumentów w Polsce, okazuje się, że zdecydowana większość najzamożniejszych Polaków (89%) posiada majątek rzędu 1-5 mln USD. 3 tys. osób (6,5%) dysponuje majątkiem w wysokości 5-10 mln USD. Płynne środki finansowe ponad 1,5 tys. osób (3,7%) oscylują między 10 a 50 mln USD. Majątek sięgający 50 mln USD posiada 127 osób. W Polsce mieszka też 79 osób posiadających powyżej 100 mln USD.
Dochody najbogatszych
Wraz ze wzrostem liczby osób zamożnych postępuje analogiczny wzrost ich łącznych dochodów netto. Z raportu KPMG wynika, że w 2013 roku osoby bogate i zamożne dysponowały w sumie rocznym dochodem netto rzędu 130,9 mld PLN. Z roku na rok obserwujemy wzrost łącznego poziomu dochodu tej klasy społecznej. Jeszcze w 2008 roku łączny dochód netto tych osób wynosił w skali roku niespełna 100 mld PLN, a prognozy na 2016 roku zakładają jego wzrost do poziomu ok. 170 mld PLN.
Analizując strukturę łącznego rocznego dochodu netto osób zamożnych i bogatych w Polsce w ostatnich latach, wyraźnie rzuca się w oczy niemal dwukrotny wzrost
dochodów osób rozliczających się według skali podatkowej. W 2008 roku ich roczne dochody netto wyniosły ok. 35 mld PLN, podczas gdy w 2013 roku stanowiły już 67 mld PLN. Prognozy na kolejne lata przewidują utrzymanie się tendencji rosnącej w tej grupie – w 2016 roku dochody osób rozliczających się według skali podatkowej mogą przekroczyć nawet 90 mld PLN, co oznacza, że będą stanowić niemal trzykrotną wartość kwoty z 2008 roku.
Tak duża dynamika nie występuje natomiast w przypadku osób rozliczających się z fiskusem według 19-procentowego podatku liniowego, a więc głównie przedsiębiorców i samozatrudnionych. Jeszcze w 2008 roku roczne dochody netto w tej grupie były równe 58,5 mld PLN, by w kolejnych latach nieznacznie się obniżyć (52,5 mld PLN w 2009 roku, 54,9 mld PLN w 2010 roku). W 2011 roku zanotowano ożywienie do poziomu niespełna 62 mld PLN, ale już w następnych dwóch latach łączne roczne dochody netto zamożnych przedsiębiorców oscylowały wokół 60 mld PLN. Specjaliści przewidują jednak stopniowe ożywienie także i w tej grupie – w 2016 roku ich łączne dochody netto powinny przekroczyć 75 mld PLN.
Sumę dochodów netto osób zamożnych i bogatych uzupełniają środki pochodzące z odpłatnej sprzedaży papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych. W najlepszym pod tym względem 2008 roku dochody z tytułu takich transakcji wyniosły 4,7 mld PLN, ale w roku ubiegłym ich wartość nieznacznie spadła (3,3 mld PLN). Analitycy nie przewidują gwałtownego wzrostu dochodów z tej działalności w najbliższych latach.
Wartości bezwzględne znajdują też odzwierciedlenie przy analizie struktury dochodów w ujęciu procentowym. W tym przypadku widać, że w ostatnim czasie proporcje między dochodami osób płacących
podatek liniowy a dochodami osób rozliczających się według skali podatkowej zmieniły się na korzyść tych drugich. Obecnie dochody netto osób pracujących na etatach i przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej stanowią nieco ponad połowę łącznych dochodów osób najzamożniejszych, podczas gdy jeszcze do 2011 roku proporcje układały się zdecydowanie na korzyść wybierających podatek liniowy. W następnych latach tendencja ta powinna się pogłębiać i w dalszym ciągu to „bogacze” rozliczający się według skali podatkowej będą dysponować większymi dochodami w stosunku do przedsiębiorców korzystających z podatku liniowego.
Wartość rynku dóbr luksusowych
Według szacunków firmy doradczej KPMG w 2013 roku wartość rynku dóbr luksusowych w Polsce wyniosła 10,8 mld PLN (wzrost o 5,9% w porównaniu do 2012 roku). Oznacza to, że jego wartość w ciągu minionych sześciu lat podwoiła się (z 5,4 mld PLN w 2007 roku). W kolejnych latach spodziewany jest dalszy wzrost tego segmentu – zgodnie z prognozami do 2016 roku jego wartość wzrośnie do 12,9 mld PLN (o 20%).
Analizując strukturę rynku dóbr luksusowych w Polsce, okazuje się, że w 2013 roku jego zdecydowanym liderem był segment samochodów luksusowych i premium, których sprzedaż sięgnęła wówczas 4,5 mld PLN. Liczba rejestracji nowych pojazdów luksusowych i premium rośnie, mimo że ogólnie rynek samochodów osobowych przeżywa stagnację.
Na drugim miejscu znalazł się dział luksusowej odzieży i dodatków – 1,8 mld PLN. Ścisłą czołówkę uzupełniają usługi hotelarskie i spa – 1,2 mld PLN. Na kolejnych miejscach znalazły się: rynek luksusowych nieruchomości (900 mln PLN), alkohole i cygara (łącznie 714 mln PLN), meble (580 mln PLN), biżuteria i zegarki (380 mln PLN), kosmetyki i perfumy (304 mln PLN). Stawkę uzupełniają: elektronika domowa (161 mln PLN), jachty (135 mln PLN) i wreszcie artykuły piśmiennicze (85 mln PLN).
W najbliższych latach najbardziej dynamicznie powinny się rozwijać sektory usług hotelarskich i spa, nieruchomości oraz mebli. Wzrosty spodziewane są jednak także w segmencie samochodów luksusowych i premium, odzieży i dodatków oraz alkoholi i wyrobów tytoniowych.
Światowe marki na polskim rynku dóbr luksusowych
Potencjał polskich konsumentów został dostrzeżony przez globalne marki luksusowe, które zdecydowały się na poszerzenie swojej działalności o kraj nad Wisłą. Badania firmy KPMG wskazują, że w salonach mono- (oferujących produkty wyłącznie jednej marki) i multibrandowych (kilka marek w jednym miejscu) w Polsce w 2013 roku dostępnych było 69% spośród wszystkich światowych marek luksusowych. Są to głównie firmy wywodzące się z Włoch (22%) oraz Francji (17%), np. Maserati, Ferrari, Dolce&Gabbana, Prada czy Gucci (Włochy); Louis Vuitton, Chanel, Dior czy YSL (Francja). Spory odsetek stanowią też marki szwajcarskie, amerykańskie, angielskie i niemieckie. Statystyka ta nie uwzględnia jednak firm oferujących swoje produkty wyłącznie poprzez sprzedaż wysyłkową za pośrednictwem internetu – Polskę cechowałaby wówczas niemal pełna dostępność towarów luksusowych.
Od 2009 roku widoczny był stały wzrost obecności marek luksusowych w Polsce, przy czym dynamika tego wzrostu wyraźnie słabnie, co może świadczyć o swego rodzaju nasyceniu rynku. W porównaniu z 2012 rokiem pojawiły się zaledwie trzy nowe marki (wzrost o 1 p.p.) – wspomniane już Louis Vuitton, Maserati oraz Rolls Royce.
Dobre perspektywy rozwoju rynku
Przedsiębiorstwa biorące udział w badaniu firmy doradczej KPMG pozytywnie oceniają sytuację na rynku dóbr luksusowych w Polsce. Ponad połowa z nich zauważyła w 2013 roku poprawę koniunktury. Dlatego optymistycznie wyglądają również prognozy na najbliższe lata – aż 94% przedstawicieli luksusowych marek w Polsce sądzi, że liczba ich klientów w ciągu najbliższych lat wzrośnie, a 68% jest zdania, że wzrosną także jednostkowe wydatki nabywców. Przewiduje się, że w ciągu najbliższych trzech lat łączna wartość sprzedawanych artykułów wzrośnie o ok. 20%.
Jednocześnie aż 3/4 firm działających w Polsce narzeka na bariery ograniczające ich rozwój w naszym kraju. Do głównych powodów należą ich zdaniem przede wszystkim zbyt mała liczba konsumentów o odpowiednim poziomie dochodów oraz zmienny kurs walutowy. Wskazuje się też na wysoki poziom konkurencji na rynku, bariery prawno-podatkowe czy problemy ze znalezieniem powierzchni handlowych o odpowiedniej jakości i lokalizacji, a zarazem niewymagających zbyt dużych nakładów finansowych.
Z kolei z raportu firmy Ernst & Young dotyczącego podobnej tematyki
Luxury & Cosmetics Financial Factbook wynika, że globalny rynek dóbr luksusowych będzie rósł w tempie od 5% do 6% rocznie. Wedle tych prognoz w 2015 roku powinien osiągnąć wartość ok. 240-250 mld EUR, podczas gdy jego obecna wartość szacowana jest na 220-222 mld EUR.
Te stosunkowo optymistyczne przewidywania – mimo nie najlepszej sytuacji gospodarczej w strefie euro i w Stanach Zjednoczonych, dwóch najbardziej zamożnych regionach świata – wynikają z przekonania, że nowym motorem wzrostu branży będą kraje BRICS (z grupy państw rozwijających się – Brazylii, Rosji, Indii, Chin i RPA). W 2012 roku sektor dóbr luksusowych zanotował bowiem 10-procentowy wzrost w krajach azjatyckich, podczas gdy w Europie i USA wyniósł on odpowiednio 3% i 5%.
Polskie marki też mogą być luksusowe
Mimo że rynek dóbr luksusowych w Polsce jest zdominowany przez podmioty zagraniczne, zdarzają się też wyjątki w postaci naszych rodzimych firm. Potrafiły one stworzyć odpowiednio wysokiej jakości produkt, a tym samym wykreować opinię marki godnej zaufania najbardziej wymagających konsumentów. Polskie marki premium wciąż jednak cieszą się zdecydowanie większym uznaniem na rynku lokalnym, a tylko nielicznym udaje się rozszerzyć działalność poza granice Polski.
Do takich firm zalicza się np. producent kosmetyków Dr Irena Eris, jeden z niewielu przedstawicieli branży spoza Francji wchodzących w skład prestiżowego stowarzyszenia Comité Colbert. Cenionymi producentami luksusowych jachtów i łodzi są wywodzące się z Polski Sunreef Yachts, Galeon czy Delphia Yachts. Nie można również zapominać o cieszących się dobrą opinią za granicą wysokoprocentowych alkoholach produkowanych w Polsce. Do głosu coraz częściej dochodzą także polscy projektanci, obecni na najlepszych pokazach na świecie, posiadający swoje butiki w najbardziej prestiżowych światowych domach mody (warto wspomnieć chociażby Evę Minge, Macieja Zienia czy Gosię Baczyńską).
Wraz ze stopniowym bogaceniem się pewnej części społeczeństwa rośnie świadomość marek luksusowych wśród Polaków. Zamożne osoby mogą sobie pozwolić na zakup najbardziej znanych światowych marek, których salony obecne są w Polsce. Przysłowiowe „pławienie się w luksusie” jest zapewne marzeniem niejednego z naszych rodaków, zwłaszcza pamiętającego „szarość” i „puste półki” z czasów PRL-u. Rosnące dochody pewnej części społeczeństwa sprawiają, że w najbliższych latach można się spodziewać dalszego rozwoju rynku dóbr luksusowych w Polsce.
