W Polsce już od 20 lat obserwujemy niską liczbę urodzeń. W ostatnich 10 latach wartość współczynnika dzietności oscylowała w granicach 1,2 - 1,4. Na początku lat ’90 dzietność utrzymywała się na najwyższym poziomie: 1,8 – 2,1. Przyjmuje się, że korzystna dla stabilnego rozwoju demograficznego wartość wskaźnika powinna kształtować się na poziomie 2,1 – 2,15. Jest to sytuacja, gdy na 100 kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat) przypada średnio 210 – 215 urodzonych dzieci zapewniając prostą zastępowalność pokoleń. W 2011 roku współczynnik dzietności wyniósł 1,3, co oznacza, że na 100 kobiet przypada 130 urodzonych dzieci.
Na 27 krajów Unii Europejskiej zajmujemy 25 miejsce pod względem współczynnika dzietności. Najwyższy średni poziom dzietności w 2011 roku zanotowano w Irlandii (2,05), Francji (2,01), Wielkiej Brytanii (1,96) i Szwecji (1,9). Najniższy zaś na Węgrzech (1,23), w Rumunii (1,25), Polsce (1,3) i na Łotwie (1,34). Średni współczynnik dla krajów UE wynosi 1,57. Szczegóły prezentuje poniższy wykres.
Z czego wynika niski poziom dzietności? Z jednej strony, przyczyn należy doszukiwać się w naturalnych czynnikach, np. w spadku liczby kobiet w wieku rozrodczym. Z drugiej strony, niska wartość tego współczynnika może być spowodowana sytuacją ekonomiczną w kraju. Jak wynika z analiz przeprowadzonych przez Eurostat* istnieje związek pomiędzy spadkiem dzietności a takimi czynnikami jak: PKB, konsumpcja, stopa bezrobocia. W Polsce zaobserwowano dwa silne związki pomiędzy wymienionymi czynnikami. Silny pozytywny związek między konsumpcją a dzietnością - im wyższy wskaźnik konsumpcji indywidualnej, AIC, tym wyższy poziom dzietności. Silny negatywny związek pomiędzy stopą bezrobocia wśród osób w wieku 15-49 a współczynnikiem urodzeń – im wyższy poziom bezrobocia w tej grupie, tym niższy poziom dzietności.
Współczynnik dzietności ogólny (Total fertility rate) – oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15 - 49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne (Źródło: GUS).
* Lanzieri, G., Towards a ‘baby recession’ in Europe? Differential fertility trends during the economic crisis [online], Statistics in focus 13/2013. Dostępny w internecie: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-13-013/EN/KS-SF-13-013-EN.PDF
