Artykuły

Wpływ zmiany pracy na satysfakcję zawodową i zadowolenie z życia

15.01.2018 Autor: Piotr Jurczak
Praca odbiera mi radość życia. Uszczęśliwić mnie może jedynie zmiana pracodawcy… – takie przekonania motywują wielu ludzi do poszukiwania szans na nowe zatrudnienie. Czy są one uzasadnione? Czy faktycznie praca zawodowa wpływa na zadowolenie z życia, a zmiana pracodawcy sprawia, że jesteśmy szczęśliwsi? Okazuje się, że w pewnym stopniu tak, jednak związek między szczęściem a pracą jest skomplikowany, a to, jak bardzo praca wpływa na naszą życiową satysfakcję zależy m.in. od etapu kariery.

Wstęp


W 2017 roku specjaliści z platformy badaniaHR.pl przeprowadzili ogólnopolskie badanie, którego celem było poznanie powodów stojących za decyzjami o odejściach z pracy. Zbadaliśmy dokładnie postawy wobec aktualnego miejsca pracy niemal 5 000 osób (I badanie). Następnie, po upływie połowy roku, sprawdziliśmy kto z respondentów zdecydował się na zmianę pracodawcy (II badanie). Podczas tego etapu pytaliśmy naszych ankietowanych również m.in. o ich aktualną ocenę zatrudnienia oraz o zadowolenie z życia. Efektem tych analiz było opracowanie Badania Zagrożenia Rotacją, pozwalającego prognozować poziom i przyczyny odejść pracowników z firmy. W badaniu uzyskaliśmy także wiele interesujących informacji na temat zmian, które zaszły w okresie tego półrocza w życiu zawodowym naszych respondentów. Pozwoliły nam one zbadać między innymi jak ocena pracy wiąże się z odczuwanym przez ludzi zadowoleniem z życia.

Zmiana pracy a satysfakcja zawodowa


W pierwszym badaniu 36% respondentów zadeklarowało chęć zmiany pracy i uczestnictwo w procesach rekrutacyjnych. Byli oni niezadowoleni z aktualnego zatrudnienia, a poziom ich satysfakcji zawodowej był znacznie niższy, niż wśród osób nieposzukujących aktywnie pracy. Po upływie półrocza (w drugim badaniu) okazało się, że 1/3 z nich rzeczywiście zmieniła pracę. Zmiana pracodawcy przełożyła się na wyraźny wzrost satysfakcji z pracy – negatywne oceny w tej grupie zmieniły się na umiarkowanie pozytywne (wykres 1). Z kolei u osób, które wcześniej chciały zmienić pracę, ale ostatecznie tego nie zrobiły średni poziom satysfakcji zawodowej nie uległ istotnym zmianom. Co ciekawe, część osób poprzednio zadowolonych z zatrudnienia i nie poszukujących nowej pracy również zmieniła firmę. W tej grupie poziom zadowolenia z pracy także wzrósł, choć w znacznie mniejszym stopniu niż w przypadku osób które już podczas I badania planowały zmianę pracodawcy. Zadowolenie z pracy osób, które nie chciały nowej pracy i jej nie zmieniły pozostało na niezmienionym poziomie.



Zestawienie wyników wszystkich przebadanych osób wykazało ewidentny wzrost satysfakcji zawodowej po zmianie pracy, przy braku istotnych zmian zadowolenia wśród osób pozostających na tym samym stanowisku (wykres 2). Zrealizowane badanie nie pozwala póki co stwierdzić, jak długo efekt ten się utrzymuje. Będzie to możliwe po ponownym powtórzeniu pomiarów. Bazując na doświadczeniach z innych badań przewidujemy, że po gwałtownym, wynikającym ze zmiany pracy wzroście zadowolenia (honey moon) można spodziewać się powolnego (trwającego 0,5 – 2 lata) obniżania satysfakcji u tych osób i ostatecznie zrównania się jej poziomu ze średnią dla pracowników, którzy nie zmienili pracy.



Zmiana pracy a motywacja zawodowa


Podobnie jak w przypadku zadowolenia z pracy, ze zmianą pracodawcy związany jest wzrost poczucia motywacji do pracy. Pracownicy wszystkich analizowanych grup już w pierwszym badaniu stwierdzili, że ich zapał do pracy jest niższy niż był, kiedy rozpoczynali pracę. Wyniki osób zdecydowanych na zmianę pracodawcy okazały się przy tym jednak zdecydowanie gorsze niż tych, którzy o zmianie pracodawcy nie myśleli (wykres 3). Zmiana pracy i w tym wypadku zadziałała bardzo pozytywnie. Zarówno osoby planujące wcześniej swoje odejście, jak i ci, którzy w czasie półrocza pomiędzy badaniami podjęli nowe zatrudnienie mimo zadowolenia z poprzedniej pracy, zadeklarowali istotny wzrost chęci do pracy. Pewien wzrost wystąpił również w obu grupach porównawczych, których członkowie nie zmienili pracodawcy. Wśród osób nieplanujących wcześniej odejścia był on jednak nieistotny, a w grupie planujących zmiany w karierze był niewielki i wiązał się prawdopodobnie z poprawą warunków zatrudnienia u części respondentów dzięki działaniom retencyjnym ich firm.




Satysfakcja z pracy a zadowolenie z życia


Wiemy już, że zmiana pracy, przynajmniej na jakiś czas, faktycznie podnosi satysfakcję zawodową. A w jakim stopniu satysfakcja z pracy powiązana jest z odczuwanym w życiu poziomem szczęścia? I czy podnosząca satysfakcję zawodową zmiana pracy sprawia, że jesteśmy ogólnie bardziej szczęśliwi? Tu odpowiedź, jak wspomniano we wstępie, wymaga głębszej analizy.
Zgromadzone przez nas dane wskazują, że zazwyczaj zadowolenie z pracy w umiarkowanym stopniu koreluje z ogólnym zadowoleniem z życia (r=0,4). W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że poziom odczuwanego w życiu szczęścia w około 16% zależy od tego, w jakim stopniu zadowoleni jesteśmy z posiadanej pracy. Ocena zatrudnienia nie jest więc kluczowym wyznacznikiem szczęścia dla statystycznego Polaka, ale stanowi z pewnością jedną z istotnych składowych jego poziomu. Istnieją jednak dwa istotne wyjątki.
Po pierwsze okazuje się, że przez pewien czas po zdobyciu nowej posady poziom zadowolenia z życia jest bardziej związany z satysfakcją z pracy niż ma to miejsce zarówno przed zmianą, jak i długo po niej. Wskaźnik korelacji pomiędzy tymi zmiennymi wzrasta wtedy do dosyć wysokiego poziomu r=0,51 i można powiedzieć, że przez jakiś czas po podjęciu nowego zatrudnienia poziom życiowego zadowolenia aż w 26% można tłumaczyć nowymi warunkami pracy. Zaobserwowaliśmy też efekt odwrotny. W sytuacji, gdy praca rozczarowuje pracowników na tyle, że decydują się na jej zmianę, zaczyna ona też istotnie słabiej niż w zwykłych okolicznościach wpływać na poziom zadowolenia z życia. W grupie osób, które aktywnie poszukiwały nowego zatrudnienia korelacja poziomu satysfakcji zawodowej i zadowolenia z życia wynosiła jedynie r=0,24. Jest to niski poziom współzmienności. Uzyskane wyniki wskazują, że w okresie poszukiwania nowego zatrudnienia wykonywana wciąż praca jedynie w 6% wpływa na nasz ogólny poziom szczęścia.
Zauważyliśmy, że ludzie posiadają swego rodzaju mechanizm obronny związany z postawami zawodowymi. W czasie, gdy są bardzo zadowoleni z zatrudnienia praca w znacznie większym stopniu kształtuje ich samopoczucie niż wtedy, gdy oceniają ją negatywnie i chcą odejść. Innymi słowy, od momentu podjęcia decyzji o poszukiwaniu nowego pracodawcy dotychczasowa praca obojętnieje. Z drugiej strony, gdy pracownik zatrudnienia się ponownie, na bardziej atrakcyjnych warunkach może czerpać z tego faktu dodatkową radość, podnoszącą istotnie zadowolenie z życia.



Zmiana pracy a zadowolenie z życia


Wnioskując z powyższych przesłanek, zmiana pracy powinna mieć swoje odbicie we wzroście poczucia szczęścia u naszych badanych. I rzeczywiście potwierdzają to uzyskane wyniki. Na wykresie 4. zestawiliśmy deklarowany poziom szczęścia dwóch grup pracowników – tych którzy zmienili pracę w badanym okresie i tych, którzy tego nie zrobili. Jak widać, początkowy poziom zadowolenia tych grup znacznie się różnił. Osoby, które zmieniły pracę były początkowo istotnie mniej zadowolone z życia, jednak po upływie połowy roku i zmianie pracy ich poziom zadowolenia z życia zrównał się z wynikami osób, które nie dokonały zmian w swojej zawodowej karierze. Zrównanie się poziomów szczęścia w obu grupach wynikło z jednej strony ze wzrostu zadowolenia z życia u tych, którzy podjęli nowe zatrudnienie, a z drugiej strony, z jego spadku u tych, którzy nie doświadczyli tego rodzaju zmian zawodowych.



Podczas analizy zgromadzonych danych ważnym wydało się sprawdzanie, czy za obniżenie wyników osób, które nie zmieniły pracy nie odpowiada głównie pogłębianie się niezadowolenia u tych, którym mimo chęci nie udało się w badanym okresie zatrudnić w nowej firmie. Bardziej szczegółowe zestawienia nie potwierdziły tego przypuszczenia (wykres 5). W podobnym stopniu zmalało zadowolenie z życia wszystkich respondentów, którzy nie zmienili pracy. Jest to potwierdzenie dla przedstawionego wcześniej wniosku z analizy korelacyjnej – gdy praca zaczyna rozczarowywać i zapada decyzja o jej porzuceniu, przestaje jednocześnie być dla pracownika istotnym wyznacznikiem szczęścia w życiu.
Jeśli chodzi natomiast o osoby, które zmieniły pracę, to ich zadowolenie z życia także wzrosło zarówno jeśli wcześniej chcieli tej zmiany, jak i wtedy gdy jej nie planowali. Efekt wzrostu poziomu szczęścia był jednak nieco słabszy wśród tych, którzy już przed zmianą byli zadowoleni z zatrudnienia.
Bardziej szczegółowa analiza pozwoliła ponadto na jeszcze jedną, ważną obserwację. Poziom zadowolenia z życia osób poprzednio niezadowolonych z zatrudnienia, pomimo istotnego wzrostu związanego ze zmianą pracy, nie zrównał się z poziomem szczęścia osób, które pracy ewidentnie zmieniać nie chciały. Obserwacja ta wydaje się mieć kilka wyjaśnień, jak osobowościowe uwarunkowania respondentów, jednak na obecnym etapie badania nie jesteśmy w stanie potwierdzić ich trafności.



Wnioski


Badanie niesie dobre wieści dla pracowników. Duże niezadowolenie z pracy w sytuacji, gdy chce się ją zmienić nie ma tak dużego wpływu na poczucie życiowej satysfakcji jak zadowolenie z nowej pracy po jej podjęciu. Zmiana pracy zwykle sprawia, że czujemy się bardziej usatysfakcjonowanymi zawodowo i życiowo. Przynosi również nową energię i motywację do wykonywania służbowych obowiązków, co daje osobom czującym się wypalonymi zawodowo nadzieję na powrót radości wykonywania pracy. Ogólnie rzecz biorąc Polacy są raczej zadowoleni ze swojego życia, a to, co dzieje się w pracy ma na co dzień umiarkowany wpływ na odczuwane przez nich szczęście.

Dla pracodawców płyną z badania nieco mniej pozytywne, ale równie cenne informacje. Zadowolenie z pracy, statystycznie ma tendencje zniżkowe wraz ze wzrostem stażu pracy. Podobnie jest z motywacją do pracy. Z uzyskanych wyników nasuwa się też wniosek szczególnie ważny dla firm, którym zależy na wiązaniu z firmą pracowników, podnoszeniu retencji i efektywności pracy. Należy na bieżąco monitorować satysfakcję i zaangażowanie oraz dbać o zadowolenie pracowników, aby nie dopuścić do ich zobojętnienia. Gdy pracownicy zaczynają poważnie myśleć o odejściu z firmy są już niestety mniej zaangażowani, a zarazem mniej wrażliwi na zabiegi retencyjne. Z tego powodu dużo trudniej podnieść ich zadowolenie, zmotywować i zatrzymać w firmie. Te same metody, które zadziałałyby zastosowane wcześniej, w sytuacji kryzysowej mogą już nie zadziałać.

Piotr Jurczak

Udostępnij