O niedopasowaniu kształcenia do wymagań rynku pracy głośno zaczęło być już w 2010 roku. Przedsiębiorcy w coraz większym stopniu odczuwali skutki zamykania szkół zawodowych i otwierania się kolejnych europejskich rynków pracy. Jednocześnie narastał problem powiększającej się liczby absolwentów, którzy mimo uzyskania dyplomu nie mogą znaleźć pracy odpowiadającej ich wykształceniu.
Z jak poważnym problemem mamy do czynienia na polskim rynku pokazują wyniki Bilansu Kapitału Ludzkiego (BKL), badania realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. Z wyników II edycji badań wynika, że ¾ pracodawców, którzy w 2011 roku prowadzili procesy rekrutacyjne miało problem ze znalezieniem pracowników, którzy spełniali ich oczekiwania. Problem niedopasowania nie pojawił się teraz, bowiem już badania prowadzone w 2010 roku, pokazywały skalę zjawiska. Są też regiony, w których niedopasowanie jest jeszcze bardziej widoczne. W rejonie podlaskim, opolskim i wielkopolskim problem dotknął średnio 4 na 5 pracodawców, którzy poszukiwali pracowników do swoich firm. Najpoważniej sytuacja wyglądała w województwie warmińsko – mazurskim, gdzie problem w znalezieniu właściwych kandydatów miało aż 92% rekrutujących pracodawców.
Dane BKL pokazały, że pracodawcy w 2011 roku poszukiwali do pracy łącznie 590 tys. osób. Najbardziej problematyczne było pozyskanie robotników wykwalifikowanych, szczególnie budowlańców, kierowców, robotników w obróbce metali i przetwórstwie spożywczym. W trójce problematycznych zawodów znaleźli się też specjaliści oraz pracownicy usług, w tym sprzedawcy.
Po stronie podaży na polskim rynku pracy znajduje się 2,46 mln osób bezrobotnych (dane z II kwartału 2011 roku) oraz 1,2 mln pracowników, którzy potwierdzili, że poszukują nowej pracy. W obu grupach szczególnie niekorzystnie wygląda sytuacja osób młodych. Porównanie sytuacji młodych bezrobotnych między 2010 a 2011 rokiem potwierdza też pogarszanie się sytuacji tej grupy wiekowej na rynku pracy. W badaniach z 2010 roku bezrobotni w wieku 18-24 lata stanowili 30% populacji bezrobotnych, w badaniach z 2011 roku wskaźnik ten wynosił 38%. Wzrost aż o 8 punktów procentowych w tej grupie był największy w porównaniu z innymi grupami wiekowymi, gdzie przyrost liczby bezrobotnych wahał się w okolicach 2%. W grupie wiekowej 18-24 lata ponad połowę bezrobotnych stanowiły też osoby poszukujące pierwszej pracy. Również wśród pracujących poszukujących nowej pracy najbardziej aktywne były osoby najmłodsze. W przedziale 18-24 lata, aż 18% pracujących chciało zmienić pracodawcę.
Jednak najbardziej niedopasowanie rynku pracy widoczne jest przy zestawieniu ze sobą zawodów, w jakich najczęściej poszukiwani byli pracownicy, z zawodami, w jakich odbywa się kształcenie przyszłych kadr. Najczęściej do pracy poszukiwani byli robotnicy budowlani (22%), kierowcy i operatorzy pojazdów (11%), sprzedawcy (11%). W szkołach ponadgimnazjalnych na tych kierunkach kształcenia było już zdecydowanie mniej uczniów: młodzi ludzie kształcący się na robotników budowlanych stanowili tylko 3% uczniów szkół ponadgimnazjalnych, kształcący się w zawodach kierowcy i operatora pojazdów zaledwie 0,4% a sprzedawcy tylko 4%. Wyniki te pokazują jak w praktyce rozmijają się potrzeby pracodawców i kierunku kształcenia ich przyszłych pracowników.
Reakcje na tę sytuację są już widoczne. Coraz więcej pracodawców widzi potrzebę współpracy ze szkołami ponadgimnazjalnymi i uczelniami, jednak dotyczy to głównie dużych organizacji. Próbą zachęcenia pozostałych firm do angażowania się we współpracę ze szkołami w zakresie kształcenia zawodowego jest projekt Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „Biznes dla edukacji”. Wystartował on w maju 2012 roku i potrwa do czerwca 2015 roku.
Najbardziej istotnym elementem projektu jest realizacja 10 Programów Edukacyjnych wspólnie z firmami wyłonionymi w konkursie, które zrzeszone są w formie klastrów lub jako podmioty powiązane kooperacyjnie. Przedsiębiorstwa te będą miały możliwość opracowania i wdrożenia Programu Edukacyjnego w porozumieniu z wybranymi szkołami. Na ile tym projektom uda się zmienić sytuację niedopasowania na rynku pracy najpewniej pokażą wyniki Bilansu Kapitału Ludzkiego w 2015 roku.
Więcej informacji o projekcie znajdą Państwo na stronie
www.biznesdlaedukacji.parp.gov.pl
Anna Balcerzak – Raczyńska
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Bibliografia
M. Kocór, A. Strzebońska, K.Keler, Kogo chcą zatrudniać pracodawcy? Potrzeby zatrudnieniowe pracodawców i wymagania kompetencyjne wobec poszukiwanych pracowników, PARP, Warszawa 2012.
