Niniejsza publikacja prezentuje najnowsze wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności za rok 2011 opublikowanych przez Eurostat. Analizy dotyczą wszystkich krajów Unii Europejskiej. W artykule skoncentrowano się na porównaniu sytuacji Polski do pozostałych członków UE pod względem zatrudnienia, samozatrudnienia, odsetka pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, pracujących na czas określony czy też średniej liczby godzin przepracowanej przez pracowników. Publikacja stanowi szeroki przegląd ważnych statystyk rynku pracy. Pozwala wzbogacić wiedzę na temat obecnych trendów na rynku pracy w Europie.
Wskaźnik zatrudnienia
Najwyższy wskaźnik zatrudnienia zanotowano w Holandii (74,9%), Szwecji (73,6%), Danii (73,1%), Niemczech (72,5%) i w Austrii (72,1%). Z kolei najniższy wskaźnik uzyskały takie kraje, jak: Grecja (55,6%), Węgry (55,8%), Włochy (56,9%), Malta (57,6%) i Hiszpania (57,7%).
W Polsce wskaźnik zatrudnienia osiągnął poziom 59,7% i znalazł się poniżej średniej dla krajów UE (wykres 1).
Analizując wskaźnik zatrudnienia ze względu na płeć, zauważyć można wyższą wartość wskaźnika zatrudnienia dla mężczyzn. Wśród krajów UE-27 w 2011 roku wskaźnik zatrudnienia dla mężczyzn wyniósł 70,1%, zaś dla kobiet – 58,5%.
W Polsce wskaźniki te wyniosły odpowiednio 66,3% i 53,1%.
Wśród osób w wieku od 55 do 64 lat wskaźnik zatrudnienia w krajach UE wyniósł w 2011 roku 47,4%. Najwyższy wskaźnik w tej kategorii wiekowej zanotowano w Szwecji, gdzie aż 72% osób między 55. a 64. rokiem życia było zatrudnionych. Wysoko plasowały się również takie kraje, jak Niemcy (59,9%), Dania (59,5%) i Estonia (57,2%). Kraje z najniższym wskaźnikiem zatrudnienia wśród osób w wieku 55-64 lata to Słowenia (31,2%), Malta (31,8%), Węgry (35,8%) i Polska (36,9%). Dane prezentuje wykres 2.
Ciekawych informacji dostarcza również analiza wskaźnika zatrudnienia wśród osób w wieku 55-64 lata ze względu na płeć. W każdym z analizowanych krajów (poza Finlandią) wskaźnik ten jest niższy w grupie kobiet. Średnio w UE jego wartość dla kobiet osiąga 40,2%, wobec 55,2% dla mężczyzn.
Również w Polsce zauważalna jest ta dysproporcja – jedynie 27,3% kobiet między 55. a 64. rokiem życia pracuje (wobec 47,8% mężczyzn) (tabela 1).
Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy
Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy w Unii Europejskiej w 2011 roku wyniosło 18,8%. Najwięcej zatrudnionych na niepełny etat było w Holandii – niemal połowa (48,5%) mieszkańców tego kraju pracuje w niepełnym wymiarze godzin. Dość duży odsetek pracuje na niepełny etat w Niemczech (25,7%), Wielkiej Brytanii (25,5%) oraz Szwecji (25,2%). Stosunkowo rzadko w niepełnym wymiarze godzin pracuje się w Bułgarii (2,2%), Słowacji (3,9%) i Czechach (4,7%).
W Polsce zatrudnienie na niepełny etat dotyczy jedynie 7,3% osób (wykres 3).
Co ciekawe, odsetek kobiet zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy jest niemal czterokrotnie wyższy (31,6%) w UE niż odsetek mężczyzn pracujących na niepełny etat (8,1%).
Również w Polsce częściej kobiety (10,4%) niż mężczyźni (4,7%) pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy, jednakże nie jest to aż tak duża dysproporcja jak w innych krajach w Europie. Kobiety często decydują się na zmniejszony wymiar godzin pracy w Holandii (76,5%), Niemczech (45,1%), Austrii (43,4%), Belgii (43,3%) i Wielkiej Brytanii (42,2%). Dane dotyczące zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy ze względu na płeć zostały zebrane w tabeli 2.
Czas pracy
Średni tygodniowy czas pracy w krajach UE jest różny. W podziale ze względu na płeć zauważyć można, że mężczyźni pracujący na pełny etat pracują średnio o 1,5 godziny tygodniowo dłużej niż kobiety. Szczegóły prezentuje tabela 3.
Osoby pracujące na pełny etat pracowały średnio 40,4 godziny tygodniowo w 2011 roku. Najdłużej pracują mieszkańcy Wielkiej Brytanii oraz Austrii, odpowiednio 42,2 i 41,8 godzin. Znacznie poniżej średniej unijnej plasują się mieszkańcy Danii, Irlandii oraz Włoch, którzy pracują odpowiednio 37,7, 38,5 i 38,8 godzin tygodniowo.
Polacy pracowali w 2011 roku powyżej średniej – 40,9 godzin w tygodniu (wykres 4).
Typowy tydzień pracy dla pracowników na niepełnym etacie średnio trwał 20,1 godzin w 2011 roku w UE. Najdłużej pracowali niepełnoetatowcy w Rumunii (24,3 godziny), Szwecji (24,3) i Belgii (24), zaś najkrócej w Portugalii (17,9), Niemczech (18,2) i Danii (18,7).
Osoby pracujące na niepełny etat w Polsce pracowały w tygodniu średnio 22,5 godzin (wykres 5).
Zatrudnienie na czas określony
Pracownicy zatrudnieni na czas określony stanowili 14,1% wszystkich zatrudnionych w UE.
Najwyższy odsetek pracowników zatrudnionych na czas określony zanotowano w Polsce (26,9%) i Hiszpanii (25,4%). Poniżej 5% zatrudnionych na umowę czasową było w Rumunii (1,5%), na Litwie (2,8%), w Bułgarii (4,1%) i Estonii (4,5%).
Jak wynika z danych Eurostatu, zatrudnienie na czas określony w większości krajów UE nie zależy od płci. Różnice w odsetku pracowników mających umowę na czas określony w krajach UE oscylują w granicach 1-3 punktów procentowych, jedynie na Cyprze i w Finlandii różnice te są wyraźniejsze. Na Cyprze aż 20,9% kobiet pracuje na czas określony, wobec 7,1% mężczyzn, w Finlandii odsetki te prezentują się odpowiednio 18,4% i 12,6% (tabela 4).
Samozatrudnienie
W 2011 roku w krajach Unii Europejskiej było 32 433 tys. samozatrudnionych osób. Największy stosunek osób pracujących na własny rachunek do wszystkich osób pracujących zanotowano w Grecji (30,9%), we Włoszech (23,2%), Rumunii (20%) i Portugalii (19,2%).
Na piątym miejscu znalazła się Polska, w której udział samozatrudnionych wyniósł 18,8%. Najmniejszy odsetek osób posiadających własną działalność gospodarczą odnotowano w Luksemburgu (8,1%), Estonii (8,2%), Danii (8,9%) i na Litwie (9,2%). Odsetek osób samozatrudnionych w krajach UE przedstawia wykres 6.
Jak wynika z danych Eurostatu, osoby samozatrudnione w krajach UE w 2011 roku przede wszystkim pracowały w usługach (45,9%). Ciekawych wniosków dostarcza analiza pracujących na własny rachunek w sektorze rolniczym. W UE średnio 17,2% samozatrudnionych zajmuje się rolnictwem.
Jednakże są kraje, w których udział osób mających własną działalność w rolnictwie znacznie przewyższa średnią unijną. Do takich krajów można zaliczyć m.in. Rumunię, Litwę, Polskę i Portugalię. W krajach tych odsetek samozatrudnionych w rolnictwie wynosi odpowiednio: 71,3%, 42,7%, 42,6% i 34,7%. Natomiast najmniej pracujących na własnych rachunek w rolnictwie jest w Słowacji (4,5%), Czechach (4,6%) i w Wielkiej Brytanii (4,7%) (wykres 7).
Największy odsetek pracujących na własny rachunek jest w grupie wiekowej 65 lat i więcej (tabela 5). Może to wynikać z faktu, iż samozatrudnieni utrzymują swój biznes dłużej i odkładają moment przejścia na emeryturę, w przeciwieństwie do pracowników najemnych w tej grupie wiekowej. Innym wyjaśnieniem może być zaangażowanie w działalność rolniczą dla własnego użytku po przejściu na emeryturę.
