Mobbing – o przemocy w pracy

Dla wielu osób dawka codziennego stresu i frustracji jest nieodłącznym elementem pracy zawodowej. Normą są też drobne sprzeczki między współpracownikami i okresy napiętych relacji interpersonalnych. Niekiedy jednak te negatywne zjawiska przeradzają się w przemoc psychiczną nakierowaną na jednego z członków grupy pracowniczej. Psychologowie określają taką sytuację mianem mobbingu i alarmują, że narastanie tego zjawiska ma negatywne skutki dla zdrowia psychicznego pracowników oraz funkcjonowania całej organizacji.

Mobbing, czyli co?

Mobbing pochodzi od angielskiego słowa „mob” oznaczającego tłum, motłoch, gawiedź. W kontekście relacji interpersonalnych w pracy po raz pierwszy użył go szwedzki psycholog Heinz Leymann, który dostrzegł powtarzający się wzór wrogiego zachowania pracowników w miejscu zatrudnienia. Ponieważ pojęcie mobbingu jest stosunkowo młode, brakuje jednolitej i ogólnie przyjętej definicji tego zjawiska. Większość badaczy zgadza się jednak, że dla mobbingu charakterystyczne jest występowanie długotrwałej przemocy psychicznej stosowanej wobec ofiary przez współpracowników, przełożonych lub podwładnych. Często przemoc ta ma na celu usunięcie niechcianej jednostki z organizacji bądź przynajmniej danego działu lub stanowiska. Dla użycia terminu mobbing koniecznym warunkiem jest długofalowość zachowań agresywnych. Stąd według najczęściej przyjmowanych kryteriów sytuacja napiętnowania pracownika musi trwać co najmniej sześć miesięcy, a agresywne zachowania powinny powtarzać się minimum raz w tygodniu.

W zakres mobbingu wchodzi szerokie spektrum zachowań mających na celu umniejszenie pozycji zawodowej i społecznej ofiary, ośmieszenie jej oraz odizolowanie od społeczności pracowniczej. Do przykładowych zachowań mobbingowych zalicza się:

• słowne obrażanie i wyśmiewanie,
  
• wrogie i agresywne zachowania (krzyk, obraźliwe i prześmiewcze gesty),
  
• naruszanie dobrego wizerunku i krytykowanie życia osobistego (rozpowszechnianie nieprawdziwych i obraźliwych informacji),
  
• obniżanie statusu zawodowego i utrudnianie pracy (przypisywanie winy za problemy firmy, wyśmiewanie pomysłów, umniejszanie wkładu, kwestionowanie decyzji, utrudnianie dostępu do materiałów i ważnych dla projektów informacji, umyślne przeciążanie pracą bądź niewyznaczanie żadnych zadań),
  
• izolowanie (ignorowanie obecności, ostentacyjne milczenie, niewłączanie ofiary we wspólne projekty oraz rozmowy),
  
• niszczenie, chowanie własności ofiary.