Formy dyskryminacji w miejscu pracy

Poszanowanie równości w zatrudnieniu jest jednym z podstawowych praw pracowników, niestety nie zawsze przestrzeganym. Według polskiego Kodeksu Pracy przejawami nierównego traktowania w zatrudnieniu są dyskryminacja bezpośrednia i pośrednia, molestowanie i molestowanie seksualne, zachęcanie do dyskryminacji oraz nakazanie dyskryminacji. To ostatnie zjawisko zostało uznane za naruszenie zasady równego traktowania zatrudnionych osób w nowelizacji Kodeksu Pracy, która obowiązuje od 18 stycznia 2009 roku. Znowelizowane przepisy rozszerzyły również pojęcie dyskryminacji pośredniej i molestowania, a także wprowadziły szerszy zakres ochrony dyskryminowanych pracowników. Zmiany w przepisach spowodowane zostały koniecznością dostosowania polskiego ustawodawstwa do regulacji unijnych.

Dwa wymiary dyskryminacji

Polskie przepisy – zgodnie z regulacjami unijnymi – wyróżniają dwa rodzaje nierównego traktowania pracowników: dyskryminację bezpośrednią i pośrednią.

Zatrudniona – lub ubiegająca się o pracę osoba – może być dyskryminowana bezpośrednio, ze względu na takie cechy jak:

• płeć,
  
• wiek,
• niepełnosprawność,
• rasa,
• religia,
• narodowość,
• przekonania polityczne,
• przynależność związkowa,
• pochodzenie etniczne,
• wyznanie,
• orientacja seksualna,
• zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony,
• zatrudnienie w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.

Równe traktowanie pracowników odnosi się nie tylko do warunków zatrudnienia (jak wynagrodzenie czy wyposażenie stanowiska pracy), ale dotyczy również nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Dyskryminacja bezpośrednia może na przykład objawiać się poprzez zaznaczenie w ofercie pracy, iż kierowana jest ona wyłącznie do mężczyzn poniżej 40 roku życia. Dyskryminowany jest pracownik, któremu odmawia się awansu, ponieważ jest muzułmaninem, dotknięta kalectwem osoba zarabiająca mniej niż pełnosprawny pracownik zatrudniony na analogicznym stanowisku czy zwolniony homoseksualista, który stracił pracę, gdy przełożony dowiedział się o jego orientacji seksualnej.